محمدرضا رحیمی آشجردی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه خاک شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان
شمس اله ایوبی - دانشیار گروه خاک شناسی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهان

تبدیل اراضی جنگلی و مرتع طبیعی به اراضی تحت کشت، وقتی که همراه با افزایش سریع جمعیت شروع شد، به عنوان یک دلیل جدی تخریب خاک مخصوصا در مناطق تپه ماهوری با توپوگرافی موج دار می باشد. این مطالعه به منظور بررسی اثر تغییر کاربری اراضی و موقعیت زمین نما بر تغییرات برخی خصوصیات خاک در منطقه مورد مطالعه انجام گرفت. در این منطقه از دو شیب تپه با کاربری مرتع و تحت کشت نمونه برداری انجام گرفت و در هر شیب تپه از چهار موقعیت شیب شامل: قله شیب، شانه شیب، شیب پشتی و پای شیب و در هر موقعیت از سه نقطه به صورت تصادفی و در عمق های0-10، 20-10، 30-20 سانتی متری نمونه برداری صورت گرفت. نتایج نشان داد که میانگین ماده آلی در کاربری مرتع 2/1 درصد حدود 40 درصد بیشتر از میانگین ماده آلی در کاربری تحت کشت 1/2 درصد به دست آمد که دارای تفاوت معنی دار بودند. به طور کلی ماده آلی، نیتروژن کل، پتاسیم قابل جذب، درصد رس و شن غالبا به طور معنی داری با تغییر کاربری مرتع به کشاورزی کاهش معنی دار نشان دادند . خصوصیاتی مانند آهک، چگالی ظاهری، اسیدیته و درصد سیلت با تغییر کاربری از مرتع به کشاورزی غالبا به طور معنی داری افزایش یافته اند. تغییر کاربری بر پذیرفتاری مغناطیسی اثر معنی دار داشته است و باعث کاهش معنی دار آن در کاربری تحت کشت به دلیل هدر رفت بیشتر رس و در نتیجه ذرات ریز مغناطیسی همراه آن شده است. تغییرات اکثر خصوصیات اندازه گیری شده خاک با تغییر موقعیت لند فرم نیز غالبا معنی دار شده است که می تواند به دلیل وجود فرسایش آبی شدید حاکم بر منطقه و وجود سازندهای حساس به فرسایش و مدریت نامناسب بشری باشد که باعث فرسایش خاک سطحی غنی از مادهآلی، عناصر غذایی و کانی های مغناطیسی از موقعیت های بالای شیب و رسوب آنها در موقعیت های پایین شیب باشد. در مجموع کشت و ک ار بر روی اراضی شیب دار باعث افزایش معنی دار فرسایش خاک و به دنبال آن هدر رفت بیشتر ذرات ریز خاک، ماده آلی، عناصر غذایی و کانی های ریز مغناطیسی می شود

خصوصیات خاک، تغییر کاربری اراضی، موقعیت شیب، تخریب خاک، پذیرفتاری مغناطیسی