منصوره حاج حسینی - استادیار گروه روان شناسی تربیتی و مشاوره دانشگاه تهران
فاطمه جعفری - دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره خانواده دانشگاه تهران
مریم محمدی - دانشجوی کارشناسی ارشد مشاوره خانواده دانشگاه تهران

اسلام، دینی تکلیف گراست و اصولا دینداری بدون مسیولیت پذیری و تعهد معنایی ندارد. چراکه از نظر اسلام، انسان موجودی مختار، دارای اراده آزاد، منطقی و اهل تعقل است.هدف از آفرینش انسان این است که با انتخاب راه صحیح و طی کردن صراط مستقیم به مقام قرب الهی نایل شود و این امر، میسرنمی گردد، مگر اینکه با بهره گیری از تعالیم روشنگر وحی در عمل به وظایف و مسیولیت های خویش متعهد و پایبند باشد. قرآن و روایات معصومین (علیهم السلام) انسان را در برابر خود، جامعه، خانواده، خویشان، همسایگان، مسلمانان، همنوعان و طبیعت مسیول می داند. بزرگ ترین مسیولیت های آدمی در برابر خداوند جلوه گر می شود ومسیولیت انسان در برابر خالق، پیوند دهنده ی همه ی ابعاد مسیولیت پذیری به یکدیگر است. در میان وظایف و مسیولیت هایی که خداوند بر عهده انسان نهاده است، نماز از جایگاه والایی برخوردار است. نماز یکی از بزرگ ترین فرایض اسلامی و عالی ترین تکلیف مکتب تربیتی اسلام است. نماز، وظیفه ثابت هر انسان در هر شرایط محیطی و فردی است.مقاله حاضر به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی اهمیت و ابعاد مسیولیت پذیری در قرآن و روایات اسلامی می پردازد. در عین حال، تلاش می کند که رابطه مسیولیت پذیری با نماز و عبادت در برابر خدای متعال را شناسایی نماید. در این مقاله، ابتدا به معنای مسیولیت پذیری در لغت و مفهوم آن در روان شناسی، پرداخته، سپس جایگاه و ابعاد مسیولیت پذیری در اندیشه اسلامی (شامل مسیولیت در برابر خدا، خویش، طبیعت، اجتماع، خانواده، خویشاوندان، همسایگان، هم نوعان و انحرافات) و توصیه های دین به منظور شکل گیری مسیولیت پذیری، را ارایه نموده و در نهایت به اهمیت و آثار نماز در اسلام و رابطه نماز با مسیولیت پذیری، اشاره شده است.

انسان، مسیولیت پذیری و نماز