احمد احمدی - استاد دانشگاه تهران

یکی از مهمترین مسایل فلسفی- و شاید مهمترین آنها- بحث ماهیت و وجود و رابطه آنها با یکدیگر است. ابن سینا پس از فارابی، ماهیت و چگونگی تعلق وجود به آن را در آثار خویش به تفصیل آورده است. بعدها نصیرالدین طوسی در تایید دیدگاه شیخ، اعتراضات فخر رازی نسبت به نظرات بوعلی را پاسخ می دهد. در این میان ابن رشد انتقاداتی بر دیدگاه های ابن سینا و غزالی داشته است. به نظر می رسد طرح بحث ماهیت و وجود، مولود خلط معرفت شناسی و هستی شناسی است. تبیین چگونگی پیدایش صور ذهنی از راه علیت و تاثیر میان اشیاء خارجی- خواه حسی و خواه فراحسی- و اندام های حسی و قوای ادراکی نفس، به خوبی نشان می دهد که فقط خارج هست و صورت های ذهنی پدید آمده از آ ، در ذهن. به این ترتیب برای طرح بحث ماهیت مصطلح و رابطه آن با وجود و اتصاف آن به وجود و مسایل فراوان برخاسته از این بحث، دیگر جایی باقی نمی ماند.

ماهیت وجود، عدم، زیادت وجود بر ماهیت، حسی و فراحسی، علیت، قضیه وجودی