امین ویسی پور - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد اصلاح نباتات، دانشگاه صنعتی اصفهان
محمدمهدی مجیدی - استادیاراصلاح نباتات، دانشگاه صنعتی اصفهان
آقافخر میرلوحی - استاداصلاح نباتات، دانشگاه صنعتی اصفهان

تنش خشکی مهمترین عامل محدودکننده تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک است. به منظور بررسی تحمل به خشکی تودههای مختلف اسپرس از نظر صفات ریخت شناختی (مرفولوژیک) و زراعی در سال 1388 شمار 21 توده محلی و رقم اسپرس طی چهار چین در قالب طرح کرتهای خردشده در زمان و در دو محیط رطوبتی بود و نبود تنش خشکی ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی عملکرد و اجزای عملکرد علوفه را بهطور معنیداری کاهش و درصد ماده خشک و نسبت برگ به ساقه را به طور معنیداری افزایش داد. تاثیر این تیمار در چینهای مختلف متفاوت بود. تنش خشکی میزان تنوع ژنتیکی را برای بیشتر صفات کاهش داد با وجود این عملکرد علوفه خشک در هر دو شرایط رطوبتی بیشترین تنوع را به خود اختصاص داد. در بین صفات مورد بررسی، ارتفاع بوته و طول خوشه بهترتیب با 85 و 82 درصد بیشترین میزان وراثتپذیری عمومی را دارا بودند و امکان بهبود آنها توسط گزینش مستقیم بیشتر است. بین ارقام اسپرس تفاوت زیادی از نظر میزان تحمل به تنش خشکی مشاهده شد. براساس نتایج مقایسه میانگین در شرایط نبود تنش ارقام کبوترآباد، فریدونشهر و خوانسار2 و در شرایط تنش خشکی ارقام کبوترآباد، فریدونشهر2 و جنت آباد دارای بیشترین عملکرد علوفه خشک بودند. ارقام اراک و سمیرم در شرایط نبود تنش و ارقام اراک، خوانسار، سمیرم و فریدونشهر در شرایط تنش بیشترین نسبت برگ به ساقه را به خود اختصاص دادند. نتایج تجزیه خوشهای در هر دو محیط رطوبتی توانست ژننمون (ژنوتیپ)های با فاصله ژنتیکی بیشتر را شناسایی کند. نمونههای دارای فاصله ژنتیکی بیشتر میتوانند پس از بررسیهای بیشتر به عنوان نامزدهای مناسب برای پیشبرد برنامههای اصلاحی در جهت توسعه ارقام جدید استفاده شوند.

اسپرس، خشکی، عملکرد علوفه و فاصله ژنتیکی