محمدعلی ابوطالبیان - استادیاردانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
شهرام نظری - دانشجوی دکتری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه بوعلی سینا، همدان
فرید گل زردی - استادیار پژوهشی، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران

پیش تیمار (پرایمینگ) بذر یکی از روشهای بسیار موثر در بهبود فرآیند جوانه زنی و استقرار گیاهچه در شرایط محیطی تنش زا است. به منظور بررسی اثر پیشتیمار بذر بر ویژگیهای سبز شدن و رشد ریشه سه رقم کلزا آزمایشی به صورت کرتهای خردشده (اسپلیت پلات) فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. کرتهای اصلی شامل پنج تاریخ کاشت با فاصلههای ده روز و کرتهای فرعی نیز شامل سه رقم کلزا و سطوح پیشتیمار بذر شامل پیشتیمار با آب، سولفاتروی و بدون پیشتیمار بود. نتایج نشان داد بالاترین سرعت سبز شدن در رقم اکاپی و پیشتیمار با سولفاتروی بود که توانست بهطور میانگین در همه تاریخهای کاشت آن را 32 درصد افزایش دهد. بیشترین وزن تر و خشک ریشه در هر سه رقم مربوط به نخستین تاریخ کاشت، 15شهریور بود. تاریخ کاشت 24 مهر توانست با پیشتیمار با آب (هیدروپرایمینگ) و پیشتیمار با سولفاتروی به ترتیب 7 و 10 درصد در رقم اکاپی، 18 و 23 درصد در رقم زرفام و 32و 35 درصد در رقم طلاییه نسبت به تیمار بدون پیشتیمار بذر آنها سبب افزایش طول ریشه شود. حجم ریشه رقم اکاپی در تاریخهای 4 ،14 و 24 مهر به ترتیب 38 ،61 و 71 درصد در تیمار پیشتیمار با آب و به ترتیب 51 ،67 و 47 درصد با پیشتیمار با سولفاتروی نسبت به تیمار بدون پیشتیمار برتری نشان داد. بالاترین سطح ریشه در تاریخهای 15و 25 شهریور در هر سه رقم تحت پیشتیمار با سولفات روی به دست آمد. باوجود کاهش قطر ریشه در اثر تاخیر کاشت ولی پیشتیمار بذر بهخوبی توانست قطر ریشه را نسبت به تیمار بدون پیشتیمار بذر در همه تاریخهای کاشت جبران کند.

پیش تیمار با آب، حجم ریشه، سطح ریشه، سولفات روی