نریمان حبیبی کانی سواران - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی معدن (مکانیک سنگ) دانشگاه صنعتی شاهرود،
شکراله زارع - دانشیار دانشکده مهندسی معدن دانشگاه صنعتی شاهرود،
رحمان دارای - دانشجوی دکترای تخصصی مکانیک سنگ دانشگاه صنعتی شاهرود،

مشکل ترین کار در طراحی سازه های زیرزمینی، تخمین و برآورد تنش های اولیه و پارامترهای ژیومکانیکی توده سنگ محیطی است که داده های ورودی لازم برای تحلیل توزیع تنش و کرنش دراطراف حفاری های زیرزمینی هستند. برای دستیابی به این مهم یا باید به طور مستقیم و با انجام آزمایش های برجا خواص مقاومتی و تغییر شکل پذیری توده سنگ را تعیین کرد و یا با استفاده از نتایج ابزار دقیق و به کمک روش های تحلیل برگشتی پارامترهای مقاومتی توده سنگ را ارزیابی کرد. استفاده از روش های تحلیل برگشتی می تواند در این خصوص بسیار با اهمیت و کم هزینه تر از انجام آزمایش های مستقیم باشد. در این مقاله ابتدا به مدلسازی عددی تونل دسترسی مغار ترانسفورمر ( T4 ) به هد مغار نیروگاه سد آزاد در نرم افزار FLAC 2D پرداخته شده است و در نهایت بر مبنای داده های حاصل از ابزار دقیق ( همگرایی سنج ) و انجام تحلیل برگشتی مستقیم با روش جستجوی تک متغیره متناوب، مقادیر چهار پارامتر ژیومکانیکی شامل مدول الاستیسیته، نسبت تنش های برجا، زاویه اصطکاک داخلی و چسبندگی برآورد شده است که نتایج آن به ترتیب برابر مقادیر 9 گیگاپاسکال، 1/7، 43 درجه و 1/7 مگاپاسکال به دست آمد.

همگرایی سنجی، تحلیل برگشتی، نرم افزار FLAC 2D ، جستجوی تک متغیره متناوب