الهه قائدی - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز
سوناز سعیدنیا - دانشجوی کارشناسی ارشد معماری دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز
تابان قنبری - استادیار دانشکده هنر و معماری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شیراز

جنبش رنسانس یا نوزایی، کانون تحولات فکری و تجدید حیات فرهنگی غرب بود و مقدمه روشن اندیشی و ظهور مکاتب گوناگون فلسفی از جمله اومانیسم که به اصالت انسان و اولویت خواست و اراده او می اندیشید. انقلاب فرهنگی اروپا به کشورهای منطقه محدود نماند و دامنه آن به تدریج به ایران رسید. در دوره قاجار، اقدامات اصلاح گرانه ولیعهد وقت، عباس میرزا، مبنی بر آشنایی ایرانیان با فناوری غرب به منظور مدرن سازی قوای نظامی، اعزام محصلان به اروپا، تاسیس چاپخانه، ترجمه کتاب، انتشار روزنامه و... که درنهایت به تغییر نظام سیاسی و ساختار فرهنگی جامعه انجامید، تاثیر شگرفی بر روشن اندیشی و سبک زندگی ایرانیان داشت. از سویی، تحولات جهانی قرن نوزدهم میلادی، هنر و معماری ایرانی را تحت تاثیر قرار داد و ایرانیان تحصیل کرده در اروپا، نقش مهمی در انتقال، بومی سازی و تلفیق هنر شرق و غرب ایفا نمودند، چنانکه بسیاری از بناهای معماری دوره قاجار و بعد از آن اگرچه به هنر مشرق زمین و سلیقه ایرانی پایبند بود، از نفوذ جریان های هنری و مکاتب فکری و فلسفی اروپا بی بهره نماند. این مقاله، ضمن بازخوانی پیشینه تاریخی روشن فکری و اومانیسم در غرب، به نفوذ آن در ایران می پردازد و نمونه ای چند از آثار معماری دوره مشروطه را از دیدگاه اخیر بررسی می نماید.

اومانیسم، روشن فکری، رنسانس، قاجار، ایران، معماری