لیلا ساعد - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
محبوبه مباشری - دانشیار گروه ادبیات فارسی، دانشکده زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران

دیالکتیک، یکی از شاخص ترین شیوه هیا ایجابی و سازنده ایست که هر انسان کمال گرایی به وسیله ی آن، با تطور ذاتی زندگی در جهت تکامل و سیر به سمت غایت حقیقی همراه می شود. مولانا و هگل، دو متفکر برجسته، از دو برهه ی زمانی بسیار دور از هم هستند که به بیان جنبه های مختلف اندیشه ی دیالکتیکی پرداخته اند. پرسش اصلی این جستار، این است: بارزترین وجوه مشترک میان دیالکتیک عرفانی مولانا و دیالکتیک ایده آلیست هگل کدام است باید اذعان کرد که اگر چه مولانا به طور کلی مخالف با فلسفه است، اما سخن عرفانی او از چاشنی فلسفی خالی نیست. این پژوهش به روشی توصیفی- تحلیلی، ابتدا به توضیح و تبیین اندیشه ی دیالکتیکی هگل و سپس مصادیق بارز آن از مثنوی و غزلیات شمس می پردازد. در نهایت این نتیجه حاصل شد که آنچه در مسیر دانندگی و تکامل روح انسانی با تکیه بر عشقی خالصانه صورت می گیرد، مهمترین نکته در اشتراک نظر این دو اندیشمند است.

دیالکتیک، عرفان مولانا، تکامل، فلسفه ی هگل، بررسی مقایسه ای