مرتضی نورمحمدی - استادیار روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی

به دلیل تنوع قومی، زبانی و فرهنگی، ظرفیت بالقوه وقوع اختلافات و تنشهای قومی در عمده جوامع وجود دارد، اما ظهور و بروز منازعات قومی به رویکرد دولتها در مدیریت و یا سرکوب تنوعات قومی، زبانی، فرهنگی و عواملی همچون ماهیت دولتها و تجارب تاریخی بستگی دارد. از مهمترین مکانیسمهایی که دولتها برای مدیریت تنوع قومی، زبانی و فرهنگی استفاده میکنند، فدرالیسم است. فدرالیسم به مفهوم تمرکززدایی و اعطای اداره امور به مناطق برحسب تقسیمبندی جغرافیایی، فرهنگی و یا قومی است. اما کارکرد فدرالیسم در کاهش منازعات قومی، الزاما ایجابی و در جهت کاهش این منازعات نیست و در برخی از موارد منجر به تشدید منازعات قومی شده است. بر همین اساس، مسیله محوری پژوهش، بررسی تاثیر فدرالیسم بر منازعات قومی با تاکید بر منازعات قومی در عراق است. فرضیه پژوهش این است که فدرالیسم از طریق ایجاد ساختارهای بوروکراتیک، توسعه احزاب سیاسی، شناسایی و پذیرش اشتراکات فرهنگی و زبانی موجب محدودسازی و کاهش خشونتها و منازعات قومی میشود. روش پژوهش، توضیحی تبیینی با استراتژی قیاسی است و شیوه جمعآوری اطلاعات مراجعه به دادهها و اطلاعات در پایگاههای اطلاعاتی و بررسی روند منازعات قومی در عراق دوره صدام حسین و بعد از آن است.

منازعه قومی، فدرالیسم، عراق، اعراب، کردها