سمیه شیرزادی لسکوکلایه - دکتری اقتصاد کشاورزی، دانشگاه زابل
محمود صبوحی صابونی - استاد گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
احمدعلی کیخا - دانشیار گروه اقتصاد کشاورزی، دانشگاه زابل
کامران داوری - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

کاهش منابع آبی، روند افزایشی وقوع خشکسالیها و صدمات سنگین آن به کشور، بیش از پیش استفاده کارآمد از این منبع را ضرورت میبخشد. هدف این مطالعه، ارزیابی اثرات سیاستهای گوناگون کاهش میزان آب مصرفی و افزایش قیمت هر مترمکعب آب بر الگویکشت محصول زعفران میباشد. داده های مورد نیاز پژوهش با مصاحبه ی حضوری در میان100 بهره بردار مناطق کشاورزی دشت رخ و نیشابور سال 1391 به دست آمد. انتخاب مزارع نمونه با استفاده از نمونه گیری تصادفی، انجام و مدل برای هر دو منطقه محاسبه شد. نتایج حاصل از الگوی برنامه ریزی ریاضی مثبت نشان داد که با 20 درصد صرفه جویی در مصرف آب در دشت رخ و 30 درصد در دشت نیشابور میتوان الگوی کشتی مشابه با مقادیر داده ی واقعی در سطح مزرعه برای محصول زعفران دست یافت. همچنین با کاهش مقدار آب، ارزش اقتصادی آب افزایش نشان داد. دو برابر نمودن قیمت هر متر مکعب آب مصرفی نیز در میزان مصرف آب و سطح زیر کشت محصول تاثیری نشان نداد و تنها منجر به کاهش سود شد. لذا پیشنهاد میگردد برای صرفه جویی منابع آبی، علاوه بر تشخیص زمان دقیق آبیاری و میزان مناسب آن برای محصول زعفران که میتواند اثرات منفی آبیاری بیش از حد و بیموقع را بر عملکرد این محصول کاهش دهد و در مدیریت بهینه آب موثر باشد، سیاستهای کاهش مقدار آب در دسترس نیز در برنامه ریزی سیاستگذاران قرار بگیرد.

برنامه ریزی ریاضی مثبت، حوضه آبریز نیشابور، زعفران، مدیریت آبیاری