شاهرخ محمدبیگی - دانشیار بخش زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
سیدمحمدهادی حسینی - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

سخن از ساختار زبانی سوره ی حمد جدا از مسایل گسترده ی تفسیری که در تاریخ فرهنگ دینی پررنگ وارج است، جستاری روشمند را با رویکردهای نوین در حوزهی زبان و ادب ارایه می نماید. خاستگاه این روش همان جایی است که به جای تفصیل، اجمال را برمی گزیند و به جای ساختارهای انتزاعی و ذهنی از هندسه ی حسی و عینی پرده برمی دارد؛ یعنی بنای این نوشتار بر اساس طرحی از سه حوزهی سپاس و ستایش و نیایش است که قطعا در ساختار زبانی سوره ی حمد دیدنی و آموختنی است. بی گمان با روشن شدن پیکردی زبانی سوره ی حمد دلایل برتری و نیکومنظری این سوره و پایگاه آن در گفتمان دین مدارانه و نقش بی بدیلش در راز و نیاز و نماز آشکارتر می گردد. نخستین تجلی گاه این هندسی زبانی در آیهی تسمیت یا بسم الله الرحمن الرحیم است که سپاس یزدان با نیایش درهم می آمیزد و گفتار و رفتار دین باوران را سامان می بخشد. شش درنگ این مقاله همه پیرامون شرح سه ضلع اثرگذار در بافتار معنایی و زبانی سوره ی حمد است که یک به یک در چهارچوب اندوختدهای زبان عرفان و عرفان زبان از راه می رسند و ادب پژوهان را مخاطب خویش قرار می دهند.

سوره ی حمد، هندسه ی زبانی، سپاس، ستایش، نیایش