مهشید نجاتی - کارشناس ارشد شهرسازی گرایش برنامه ریزی شهری، دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران

رهیافت اختیار راهبردی به عنوان رهیافتی در برنامه ریزی راهبردی که طی پژوهش های عملیاتی شکل گرفته و توسعه یافته است، پایه های نظری فرآیند تصمیم سازی را بر چرخه ای بودن، ذهنیت، عدم قطعیت و انتخابگری بنا نهاده است و در رویارویی با پیچیدگی، تضاد و عدم قطعیت با معرفی فنونی در چهار وضعیت صورت بندی، طراحی، مقایسه و اختیار، تصمیم سازان را قادر می سازد تا موضع تعادل را اتخاذ نمایند. این فنون، چارچوب فنی رهیافت اختیار راهبردی را تشکیل می دهند که در کنار چارچوب نظری آن موجب پیوند میان نظریه برنامه ریزی و عمل برنامه ریزی می گردند. این پژوهش در پی آن است تا با شناخت چارچوب نظری و فنی رهیافت اختیار راهبردی، با روش استدلال منطقی تجارب به کارگیری این رهیافت را در جهان مورد مطالعه قرار دهد تا از طریق آشنایی با شیوه های مختلف طی فرآیند تصمیم سازی بنا بر موقعیت مسیله، قضاوت تصمیم سازان و شهود آن ها در فرآیند تصمیم سازی با به کارگیری این رهیافت ارتقا یابد. در این راستا، به کارگیری رهیافت اختیار راهبردی در دو نمونه برنامه ریزی تخصیص منابع به فضاهای تفریحی در بخشی از کمربند سبز لندن در کشور انگلستان و برنامه ریزی مسکن در شهر کپینگ از کشور سوید مورد بررسی قرار می گیرد. پیچیدگی مسیله، تضاد میان سازمان های متعدد مسیول و عدم قطعیت های پیش رو در تهیه این برنامه ها موجب به کارگیری این رهیافت در فرآیند تصمیم سازی مربوط به آن ها در وضعیت های چهارگانه در فرآیندی چرخه ای گردید و از این طریق، امکان مدیریت این موضوعات در فرآیند تصمیم سازی و فرآورده حاصل از آن فراهم شد. با توجه به جهت گیری نظام برنامه ریزی شهری ایران به سوی برنامه ریزی راهبردی در سال های اخیر و درگیری با تضاد و عدم قطعیت در مسایل پیچیده شهری در کشور به نظر می رسد که به کارگیری این رهیافت در فرآیندهای تصمیم سازی می تواند در انطباق آن ها با واقعیت در راستای مدیریت این موضوعات و ارتقای فرآیند تصمیم سازی موثر باشد.

رهیافت اختیار راهبردی، صورت بندی، طراحی، مقایسه، اختیار، برنامه ریزی فضاهای تفریحی، برنامه ریزی مسکن