مهسا رحیمی پول - دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی، موسسه غیرانتفاعی آبان هراز
ولی الله کریمی - دکترای آبخیزداری و رییس گروه زیربنایی مرکز ترویج و توسعه تکنولوژی هراز
رضا اسدی

شاخص ردپای آب به عنوان یک شاخص جهانی نشاندهنده مقدار واقعی آب مصرفی بر اساس شرایط و اقلیم هر منطقه می باشد. هدف این پژوهش نیز محاسبه ردپای آب (به تفکیک دو جزء آبی و سبز) محصول برنج از نوع طارم محلی در دوره 2014-2005 می باشد. جهت بررسی ردپای آب برنج در قسمت های مختلف جلگه، هفت شهر رامسر، نوشهر، آمل، بابلسر، قایمشهر، ساری وگلوگاه به عنوان ایستگاه های انتخابی معرفی شدند. از نرم افزار CROPWAT 8.0 به منظور محاسبه تبخیر-تعرق پتانسیل و بارش موثر استفاده گردید. داده های مورد نیاز جهت محاسبه تبخیر-تعرق شامل دمای حداکثر و ... از سازمان هواشناسی استان تهیه شد. مشخص گردید ایستگاه گلوگاه با 17/66 میلی متر در روز بالاترین متوسط تبخیر-تعرق پتانسیل را در طول سال های تحقیق به خود اختصاص داد. میزان ضریب گیاهی برای هر مرحله از رشد گیاه متفاوت بوده که با ضرب آن در تبخیر و تعرق، نیاز آبی گیاه در هر مرحله از رشد بدست آمد سپس با افزودن میزان نفوذ و نشت به آن مقادیر آب آبی محاسبه شد که بیشترین و کمترین آن مربوط به ایستگاه های گلوگاه و نوشهر با 0/7229 و 0/6226 مترمکعب در هکتار بود. بارش موثر بدست آمده از نرم افزار مربوطه نیز به عنوان آب سبز در نظر گرفته شد که بیشترین و کمترین آن مربوط به ایستگاه رامسر و آمل با 1378/9 و 622/3 مترمکعب در هکتار بود. در نهایت با جمع آب آبی و سبز برای هر ایستگاه میزان کل ردپای آب را محاسبه گردید که ایستگاه رامسر و آمل با 8105/7 و 7434/4 مترمکعب در هکتار بالاترین و پایین ترین مقدار ردپا را داشتند. همچنین تجزیه واریانس ها به کمک نرم افزار SAS و آزمون ANOVA نشان داد اختلافات در تمام ایستگاه ها معنادار بودند. به کمک مقایسه میانگین ها (آزمون دانکن) جزییات اختلافات اعداد محاسبه شده در ایستگاه ها نیز مشخص شد. در نهایت پیشنهاد شد مناطق غربی استان از لحاظ آبی مناسب تر بوده و میزان بیشتری از نیاز آبی در طول فصل رشد توسط باران تامین و هدر رفت آب در این مناطق به مراتب کمتر می باشد.

آب آبی، آب سبز، آب مجازی، نیاز آبی شالیزار