بهزاد متانی - دانشجوی کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشگاه گنبد کاووس
علی حشمت پور - استادیار گروه آبخیزداری، دانشگاه گنبد کاووس
سید مرتضی سیدیان - استادیار گروه آبخیزداری، دانشگاه گنبد کاووس
چوقی بایرام کمکی - استادیار گروه آبخیزداری، دانشگاه گرگان

در سال های اخیر روند وقوع سیلاب های ادواری و مخرب و تلفات جانی و مالی ناشی از آن در اکثر نقاط کشور در حال افزایش است. یکی از عوامل اصلی در تغییر روند رژیم هیدرولوژیکی جریان رودخانه، تغییر کاربری در سطح حوزه است. در این راستا به جهت بررسی تغییرات کاربری اراضی حوزه با استفاده از تصاویر لندست 7.5 به ترتیب مربوط به سال های 1986 و 1992 و 2001 و شناسایی مناطق مولد سیل در حوضه های آبخیز، اولویت بندی زیر حوضه ها به عنوان یک اقدام پیشگیرانه سیلاب با استفاده از نرم افزار GIS و HEC-HMS انجام پذیرفت. در این تحقیق با استفاده از مدل SCS و روش تکرار حذف انفرادی زیرحوضه ها و شاخص ویژه سیلاب زیرحوضه ها و واحدهای کاری حوضه آبخیز مورد مطالعه از نظر سیل خیزی اولویت بندی شدند. سپس با همین روش سهم مشارکت پوشش گیاهی در تولید رواناب و دبی پیک سیلاب در زیر حوضه ای که بیشترین سهم سیل خیزی را داشت تعیین گردید. بررسی پتانسیل سیل خیزی حوضه های آبخیز به منظور مکان یابی پروژه های آبخیزداری از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. نتایج نشان داد که بیشترین سهم مشارکت مربوط به زیرحوضه ها و واحدهای کاری است که تولید رواناب بیشتری در واحد سطح داشتند، و همچنین زیرحوضه هایی که دارای دبی اوج بالاتری بودند، الزاما سهم مشارکت بیشتری در سیل خروجی از حوضه نداشتند.

دبی پیک سیلاب، اولویت بندی مناطق سیل خیز، تغییرات کاربری اراضی