ناصر شاهنوشی - استادیار دانشگاه فردوسی مشهد
زهرا گلریز ضیائی - پژوهشگر شهرداری مشهد
حمیدرضا باقری - کارشناس شهرداری مشهد

مطالعه حاضر، به رتبه بندی نواحی مختلف شهر مشهد براساس 40 شاخص در گروههای آموزشی، بهداشتی، اقتصادی- تجاری، رفاه خانوار، رفاه اجتماعی، زیرساختی و توسعه نیافتگی پرداخته شده است. برای دستیابی به اهداف مطالعه از روشهای تحلیل تاکسونومی عددی و مولفه های اصلی استفاده شده است. بدین گونه که نخست با به کارگیری روش تاکسونومی عددی، نواحی مشهد براساس هر گروه از شاخصها رتبه بندی شده و پس از آن با استفاده از روش مولفه های اصلی برای شاخصهای موجود در هر گروه دو مولفه اصلی تعریف و با اعمال روشهای تاکسونومی و موریس بر روی این مولفه ها به رتبه بندی نواحی مشهد براساس کلیه شاخصها پرداخته شده است. براساس نتایج حاصله با توجه به رتبه بندی نهایی هیچ یک از نواحی از سطح توسعه یافتگی مطلوبی برخوردار نیستند، به طوری که درجه توسعه یافتگی تمامی نواحی زیر 50% قرار دارد. علاوه براین، نتایج تحقیق نشان دهنده حذف نواحی واقع در منطقه یک در اکثر بررسیها به علت فاصله زیاد ناشی از توسعه یافتگی آنهاست، بنابراین می توان این گونه استنباط کرد که در هنگام اجرای برنامه های توسعه شهری بین این نواحی و نواحی دیگر عدالت برقرار نشده و رسیدگی بیشتر به این نواحی و توجه کمتر به نواحی دیگر باعث بوجود آمدن نوعی دوگانگی منطقه ای بین این نواحی و سایر نواحی مشهد شده است. با توجه به نتایج این مطالعه، در تمامی گروهها و نیز رتبه بندی نهایی، ناحیه سه واقع در منطقه شش به عنوان یکی از محرومترین نواحی شهر مشهد است و از این رو این ناحیه نسبت به نواحی دیگر نیازمند توجه بیشتری است.

تحلیل تاکسونومی، روش مولفه های اصلی، روش موریس، رتبه بندی نواحی، مشهد، توسعه یافتگی