فرشته ساعدی - کارشناس ارشد هنر اسلامی

این مقاله با مطالعه منبت در دوران اسلامی به لحاظ ویژگی های فنی و هنری آغاز می شود و در قالب شیوه های منبت کاری در پنج گروه تخت، محدب، مقعر، شبکه و حجم ادامه می یابد. در دوره پهلوی دگرگونی خاصی در طرحها و نقوش سنتی ظاهر میگردد که در آثار گوناگون این زمان مشهود است، در این دوره شاهد کم رنگ شدن اصالت در نقوش سنتی و نیز ورود ترکیبها، نقوش و گلهایی به نام گل فرنگ که در ایران سابقه و پیشینهای نداشتهاند هستیم. گاهی طرح هایی که شامل ترکیب بندی های اسلیمی و ختایی زیبایی بودند، به وسیله ی هنرمندان در اماکن مقدس، مانند بارگاه حضرت امام رضا(ع) و یا برخی آثار نفیس، به کار گرفته شد. در این مقاله ابتدا به طورکلی به نقوش و تکنیک های اجرایی در منبت کاری دوره پهلوی می پردازد. سپس به روش توصیفی به معرفی و تحلیل یک اثر منبت کاری دوره پهلوی بپردازد که در گنجینه ی موزه ی آستان قدس رضوی نگهداری می شود. نتیجه بیانگر آن است که درب چوبی منبت کاری صنیعی از تکنیک های تزیینی و ساخت رایج در منبت دوره پهلوی بهره برده است و نقش مایه های آن نقوش اسلیمی و ختایی و کتیبه نگاری است که به تاثیر پذیری از سنت رایج در منبت کاری ایران در این بره ه از زمان است.

درب چوبی منبت صنیعی، منبت دوره پهلوی، درب چوبی دوره پهلوی