عبداله بقائی دائمی - کارشناسی ارشد، گروه معماری، واحد رشت، دانشگاه آزاد اسلامی، رشت، ایران
سیدرحمان اقبالی - دانشیار، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین، ایران

رشد و توسعه ساختمانهای بلند به شیوه امروزی در اواسط قرن نوزدهم میلادی با کاربری تجاری شروع گردید. از قرن 19 به بعد، با توجه به شهرنشینی و تقاضای گسترده کسبوکار، توجه به ساخت ساختمانهای بلند در مراکز شهری فزونی یافت. رفتهرفته با پیشرفت فن آوری و اختراعات جدید مانند آسانسور، سیر طراحی ساختمانهای بلند، نسبت به گذشته چهره متفاوتتری به خود گرفت. خواستگاه این نوع ساختمانها را میتوان به شهر شیکاگو نسبت داد. در ایران نیز آغاز ساخت ساختمانهای بلند تقریبا0 از سال 1320 به بعد آغاز شد. اینطور میتوان بیان کرد که از این دهه به بعد، فرآیند ساخت ساختمان-های بلند تسریع گردید. این پژوهش به دنبال این بود تا مشخص کند که چه عواملی باعث تحول ساختمانهای مسکونی شده و اینکه در حال حاضر، جایگاه فعلی اینگونه ساختمانها در کشور به چه صورت است. فرضیه این پژوهش بر این باور استوار بوده که به نظر میرسد توجه به احداث ساختمان سازی بلند در ایران، در دهه های اخیر همچنان مورد توجه سازندگان بوده و رو به افزایش است. روش انجام این پژوهش، در ابتدا به صورت مطالعات کتابخانه ای و بررسی اسناد معتبر بوده و در ادامه با تهیه اطلاعات پروانه های ساختمانی کشور به مقایسه و تحلیل میزان درخواست پروانه ساختمانی در بازه زمانی سال 1391 تا 1395 پرداخته شده است. یافته ها نشان داد که که علل پیدایش و تحول ساختمانهای بلند در جهان را میتوان عواملی نظیر انقلاب صنعتی، اختراعات، تجارت دریایی، افزایش شهرنشینی، جنگ جهانی دوم، اختراع آسانسور، حذف دیوارهای پردهای، مصالح نوین، فولاد و شیشه، سبک های جدید معماری دانست. همینطور در ایران نیز علل این پیدایش و تحول شامل عواملی نظیر گسترش شهرنشینی در پایتخت، الگوبرداری از غرب، احداث ساختمان توسط موسسات و افراد خارجی، تدوین و تصویب قانون تملک آپارتمان ها، تصویب ماده 100 اصلاحی مصوب 1345، تصویب ضوابط و مقررات افزایش تراکم و احداث ساختمان بلند و محیط زیست به سال 1369 دانست. در ادامه نیز با بررسی پروانه های ساختمانی شهرداریها، مشخص شد که نرخ رشد و تقاضای احداث ساختمانهای مسکونی پنج طبقه و بیشتر از سال 1391 تا 1395، حدود 36 درصد کاهش داشته است.

ساختمان های بلند مسکونی، معماری معاصر، معماری جهان، معماری ایران، پروانه ساختمانی