رعنا جوادی - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات غنایی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین

طنز نوعی گفتمان است که نویسنده از آن برای انتقاد از موضوعی و یا برای ایجاد شادی و خنده استفاده می کند. در ادبیات معاصر ایران از طنز برای بازتاب دیدگاه های انتقادی استفاده شده است. چنانچه داستان پرداز بسیاری چون جمالزاده از این ابزار برای بیان موضوعات جدی و انتقادی خود در زمانی که نویسندگان زیادی با زبان جد انتقادات خود را بیان می کردند. استفاده نموده اند. در داستان کباب غاز، جمالزاده با درونمایه انتقاد اجتماعی سعی به تصویر کشیدن جامعه زمان خود را دارد. سیر داستان روان و رگه های طنز در ان محسوس است. او با استفاده از تشبیه، اغراق، تضاد، القاب غیر متعارف، طعنه و کنایه از یک سو و ساخت تیپ های شخصیتی لحن داستانی و نثرعامیانه از سویی دیگرطنز خود را بیان می کند. توجه زیاد او به مضمون داستان بیش از سبک و ساختار داستان نویسی است و در نتیجه داستان های جمالزاده از انسجام برخوردار نیست. در داستان کباب غاز گوشه هایی از زندگی ایرانیان در دوره ی مشروطه به صورتی انتقادی و با نثری ساده طنزآمیز و آکنده از ضرب المثل ها و اصطلاحات عامیانه بیان شده است. آدم هایی از جنس خود مردم که شاید بتوان نمونه های آن را در این زمان نیز یافت. مولفه اصلی طنز در این داستان را میتوان استفاده از زبان عامیانه و طنز موقعیت بیان کرد.

محمدعلی جمالزاده، گفتمان طنز، کباب غاز، ادبیات معاصر، طنز