ندا جعفری فرد - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه
قادر احمدی - استادیار و عضو هییت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ارومیه

معماری خلق فضایی است مانا و قابل درک که با بیان زیبا و ظریف هنرمندی آگاه پا به عرصه ظهور نهاده است؛ معماری همواره معرف هویتی ویژه برای آدمیان بوده است. در حقیقت معماری ای که حقایق و رازهای عالم را فاش می کند و با تلاش و تکاپو روح انسان را از دنیای مادی جدا کرده و به عالم معنا می برد؛ به نوعی معماری قدسی است و اوج اعتلا و شکوفایی هنر معماری قدسی در اسلام را می توان در ساخت مساجد جست و جو کرد. مسجد سرآمد عناصر و ساختارهای فیزیکی معمای اسلامی است که بیش ا ز هر عنصر کالبدی دیگری آ دمی را رهسپار سفر عالم معنا می سازد. از زمان بنیانگذاری مساجد اسلامی توسط نبی اکرم (ص)، نه تنها به صورت شکلی مساجد متحول شده اند، بلکه از نظر فرهنگی و اجتماعی نیز در جریان دگرگونی قرار گرفته و هویتی جدید برای آنها پدید آمده است. برای آن که مسجد بتواند جایگاه حقیقی خود را در جامعه محقق سازد، لازم است دو دسته کارکرد آیینی و فرهنگی- اجتماعی را برآورده سازد. برآیند این دوکارکرد زمینه ساز اقبال عمومی و استقبال مردم از مساجد است، موضوعی که نوعی سرزندگی و شادابی معنوی را به همراه می آورد. پرسش اصلی پژوهش آن است که برنامه ریزی کالبدی معماری مساجد چه به لحاظ فضایی- عملکردی و چه به لحاظ مکان یابی باید چگونه باشد تا بتواند پاسخگوی کارکرده های مسجد و آورنده شادابی معنوی باشد در اینپژوهش سعی بر آن است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس گردآوری اطلاعات به شیوهکتابخانه ای به مجموعه ای از استانداردها و الزامات طراحی در راستای ارتقای سطح کیفی مساجد چه بهلجاظ فضایی و چه به لحاظ کالبدی در جهت افزایش مطلوبیت فضای مساجد برسیم.

برنامه ریزی، کالبدی، معماری، مسجد