شراره نجفیان - استادیار گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور تهران
محمدعلی شاهچراغی - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی
وحید روشن - استادیار مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی، شیراز

جنس آویشن به دلیل خاصیت دارویی و زیستی یکی از جنس های مهم و به طور کامل شناخته شده است. آویشن شیرازی و دنایی دوگیاه دارویی ارزشمند هستند که در طب سنتی ایران به طور گسترده از دیرباز استفاده می شده اند. اسانس این گونه ها یک منبع غنی از تیمول است و به همین دلیل ویژگی ضد میکروبی و ضد اکسیدانی دارد. در این پژوهش اندام هوایی گیاهان آویشن شیرازی و آویشن دنایی در مرحله رشد زایشی جمع آوری و در سایه خشک شدند. عمل اسانس گیری برای هر گیاه با استفاده از دستگاه کلونجر در 3 تیمار زمانی یک، دو و سه ساعته و با 3 تکرار انجام شد. اسانس های استخراج شده هر تیمار با هم مخلوط و ترکیب اسانس های مخلوط شده با دستگاه GC و GC/MS شناسایی وتجزیه تحلیل شدند. بیشترین درصد اسانس در گیاه آویشن شیرازی در تیمار دوساعت و در گیاه آویشن دنایی در تیمار یک و سه ساعت مشاهده شد. در گیاه آوزشن شیرازی ترکیب های مهم کارواکرول (29/2%) و تیمول (27/6%) در تیمار دو ساعت، لینالول (19/5%) و ترکیب های گاما- ترپینن (6/1%) و پاراسیمن (4/8%) در تیمار سه ساعت و در گیاه آویشن دنایی ترکیب های مهم تیمول (36/7%)، ژرانیول (12/7%) و بورنیول (4/6%) در تیمار یک ساعت، ارواکرول (30/4%) در تیمار دو ساعت و لینالول (6/5%) در تیمار سه ساعت بیشترین مقدار را داشتند. بر اساس مشاهده ها و نتیجه های به دست آمده بهترین زمان استخراج اسانس آویشن شیرازی، دو ساعت وآویشن دنایی، یک ساعت می باشد، بنابراین هزینه های این فرایند بر اساس نتیجه های به دست آمده محاسبه، تامین و از صرف هزینه های اضافی در استخراج اسانس این دو گیاه جلوگیری می شود.

آویشن دنایی، آویشن شیرازی، درصد اسانس، رشد زایشی، طول دوره استخراج اسانس