سیدعلی مجابی - استادیار و عضو هییت علمی گروه هنر، دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد
سیدبشیر عابدینی - کارشناسی طراحی فرش، دانشکده فرش اردکان
زهرا فنایی - مربی و عضو هییت علمی گروه هنر، دانشگاه آزاد اسلامی نجف آباد

مقاله حاضر تحقیقی میدانی و اسنادی است بر اساس منابع تاریخی و تصویری موجود که به منظور تبیین سیر تغییرات حاصل شده در طرح و نقش قالی کلاردشت در صد سال اخیر انجام گرفته است. جهت استخراج اطلاعات علاوه بر مطالعه اسنادی، که با رجوع به منابع مکتوب و غیر مکتوب صورت پذیرفت، نسبت به مطالعه میدانی و با مراجعه به مراکز بافت فرش کلاردشت در گذشته و حال، یافتن فرش های قدیمی و تهیه تصویر از آنها و مصاحبه با بزرگان و صاحبان تجربه در بازار و موزه ها نیز اقدام شد؛ و در نهایت با تطبیق داده ها و تصاویر، سیر تغییرات طرح و نقش قالی کلاردشت معین گردید. سپس با توجه به نتایج به دست آمده سعی گردید تا طرح ها و نقوش این قالی ذهنی بافت، طبقه بندی و دسته بندی گردد. بررسی تغییرات طرح و نقش و رنگبندی قالی کلاردشت مشخص کرد که بسیاری از نقشه های آن به مرور زمان فراموش گردیده و دیگر بافته نمی شود؛ لیکن به دلایلی از جمله غیر تجاری بودن این فرش و سهل الوصول نبودن دسترسی به مناطق بافت آن، ورود عمدی و غیر عمدی و یا ایجاد ابداعات نسنجیده در طرح و نقش آن (همچون استفاده از نقوش ترکمنی)، این فرش به شدت تضعیف و در پاره ای موارد حتی با شکست کامل روبه رو شده است. به نظر می رسد مهمترین عوامل در احیای فرش کلاردشت: بازنگری در رنگبندی موجود و استفاده از رنگ های قدیمی و اصیل فراموش شده به جای رنگ های تکراری و محدود حال حاضر، بازگشت به بافت طرح ها و نقش مایه های اصیل فراموش شده و در نهایت معرفی اصالتها و مفاهیم به کار رفته در این قالی ها برای نسل جوان و خریداران آن باشد.

طرح، نقش، فرش کلاردشت