محمد نجاتی - استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس
احمد بهشتی - استاد دانشگاه تهران

عموما گمان میشود که مسلک اصالی ملاصدرا در مسیله مطابقت همان تمسک بر مبناگرایی غالب و تطابق ماهوی بوده است. این در حالی است که مبانی فلسفه صدرایی در باب انتزاعیبودن ماهیت، به صورت جدی نظریه تطابق ماهوی را به چالش میکشد. بر این اساس در حکمت متعالیه مسیله علم و کیفیت تحصیل اقسام آن برای نفس به شیوه ای متفاوت مطرح میشود. وی معتقد است، دستکاری نفس ناشی از ابهام و واضح نبودن ادراکات است که به علت خساست و نقصان وجودی آن بروز مییابد. ملاصدرا برای حل مشکل مطابقت در ادراکات نفس از نظریه وحدت عاقل و معقول استفاده میکند. از دیدگاه صدرا چون علم حقیقتی وجودی داشته و وجود در عینیت با کمالات قرار دارد، درنتیجه نفس در فرایند ادراک و وحدت آن با ادراکات وجودی و کمالی میتواند از مرحله وجودی و معرفتی اشتداد یافته و ادراکاتی واضح و مطابق با واقع را تحصیل کند.

مطابقت، وحدت عاقل و معقول، پویایی نفس، تعالی، تجرید