زهرا عباسی - استادیار زبان شناسی و آموزش زبان فارسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

زبان فارسی از دو فرایند اشتقاق و ترکیب به صورت زایا در ساخت واژه های جدید بهره می گیرد. این پژوهش ضمن تحلیل واژه های غیر بسیط فارسی، در دو انگاره صرف ساختی و صرف واژگانی به این سوال پاسخ می دهد که کدام انگاره در تحلیل واژه های غیر بسیط فارسی کارآمدتر است. بر اساس این پرسش، فرضیه ای مطرح شد که با توجه به بهره مندی صرف ساختی از طرح واره های انتزاعی صرفی، ساخت سلسله مراتبی واژه های غیر بسیط و ارایه تحلیل معنایی این انگاره در تحلیل واژه های غیر بسیط فارسی کارآمدتر است. با بررسی دو فرایند اصلی ترکیب و اشتقاق در دو انگاره صرف ساختی و واژگانی با توجه به داده های زبان فارسی، مقایسه آنها با یکدیگر و نیز بررسی موارد خلاف قاعده در صرف واژگانی مشخص شد. هرچند هر دو انگاره یادشده نگرشی واژه بنیاد به صرف دارند؛ اما صرف ساختی با بهره مندی از مفهوم ساخت برای تحلیل پدیده های صرفی، طرحواره های انتزاعی و توجیه معنای واژه های غیر بسیط بر اساس داده های تحقیق در تحلیل واژه های غیر بسیط، کارآمدتر از انگاره صرف واژگانی است. از این رو فرضیه این پژوهش تایید شد.

صرف واژگانی، صرف ساختی، ترکیب، اشتقاق، طرح واره ساختی