سلمان ساکت - استادیار زبان و ادبیات فارس دانشگاه فردوسی مشهد
ملیحه گزی مارشک - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارس دانشگاه فردوسی مشهد

مشخصات نسخه شماره 600 از مجموعه وارنر در کتابخانه دانشگاه لیدن در گزارشی که استاد دانش پژوه درباره برخی از نسخ خطی فارسی این کتابخانه نوشته اند، ذکر شده است. نگارندگان در جریان صحیح زاد آخرت اثر ابوحامد محمد غزالی (450-505 ق). به این دست نویس رجوع کرده و پس از دست یابی به نسخه و بررسی دقیق آن دریافته اند که اطلاعات آن مرحوم اگرچه در نوع خود مفید است، از خطا برکنار نیست. از جمله ایشان در ذکر تاریخ نسخه و ترتیب قرار گرفتن متون مختلف در آن اشتباه کرده اند. در این مقاله ضمن معرفی کامل نسخه ی لیدن، اطلاعات استاد دانش پژوه تکمیل و در مواردی اصلاح شده است. همچنین اطلاعات جامعی درباره ی دو اثر مکتوب در این نسخه یعنی رساله ی ذکریه اثر میر سیدعلی همدانی (714-786 ق). و زاد آخرت ارایه و متن چاپی اثر با متن نسخه ی لیدن مقایسه شده است تا برخی ویژگی های نحوی و زبانی و احتمالا کاربردهای کهن در نسخه ی لیدن شناسانده شود. مهم ترین اثر موجود در این مجموعه، رساله ذکریه است، چرا که تقریبا کامل است و تاریخ کتابت آن (811 ق). به زمان حیات مولف بسیار نزدیک و براساس فهرست ها گویا کهن ترین نسخه ی شناخته شده از این اثر است. با این وجود تاکنون در چاپ های مختلفی که از رساله ی ذکریه منتشر شده، از این دست نویس استفاده نکرده اند.

مجموعه وارنر کتابخانه دانشگاه لیدن، نسخه شناسی، رساله ذکریه، زاد آخرت، ذخیره الملوک