میترا بیضایی - کارشناسی ارشد طراحی شهری, مدرس دانشگاه, دانشگاه بجنورد, بجنورد, ایران
امین شکیبا - کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری, بجنورد, ایران

فرهنگ به معنای مجموعه ای از منش ها و اصولی است که به رفتار و عملکرد افراد جامعه شکل می دهد. فرهنگ توجیه کننده روابط و مناسبات موجود در جامعه است. در واقع آنچه که در طول زمان و به تدریج توسط مردم مورد استفاده قرار گیرد و به دنبال این تداوم در استفاده، به عادت تبدیل شود؛ مبین فرهنگ جامعه و عامل دوام و ثبات سیستم اجتماعی خواهد بود. از طرف دیگر باید گفت فرهنگ، مهم ترین و غنی ترین منبع هویت است و افراد با توسل به اجزاء و عناصر فرهنگی، هویت خود را شکل داده و معرفی می نمایند. کالبد یکی از بارزترین نمادهای هویتی محسوب شده که با تجسم بخشیدن به ویژگی های هویتی و فرهنگی، آنرا قابل درک و شناخت می نماید. محلات بافت تاریخی شهر یزد یکی از نمونه های برجسته در این حوزه محسوب شده که همچنان پس از گذشت سالیان طولانی در دسته مطرح ترین بافت های تاریخی جهان و با ویژگی های منحصر بفرد، قرار میگیرد. در این پژوهش به دنبال بازشناسی این ویژگی های منحصر بفرد در رابطه با هویت فرهنگی- اجتماعی مردمان شهر یزد هستیم. این پژوهش از نوع کاربردی بوده که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است؛ همچنین ابزار گردآوری اطلاعات، مطالعات اسنادی و کتابخانه ای و در بخش نمونه موردی، مطالعات میدانی می باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد که در مهم ترین عناصر و اجزاء مراکز محله ای در بافت تاریخی شهر یزد، عامل مذهب به عنوان یکی از مولفه های هویت فرهنگی- اجتماعی نقش انسجام بخش کلیدی داشته و کلیت فضاهای عمومی در بافت مذکور مبتنی بر آن شکل یافته است.

فرهنگ، هویت، هویت فرهنگی، کالبد تاریخی، شهر یزد