حسان اکبرپور - دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات تطبیقی، دانشگاه فردوسی مشهد

بر اساس گفتگوی فراتاریخی می توان هر نظام اندیشه گانی را با نظام دیگر مقایسه کرد، به شرطی که حول یک محور مشابه شکل گرفته باشند. بر همین اساس در این مقاله نشان میدهیم که با وجود تفاوتهایی که میان عرفان اسلامی و عرفان سرخپوستی وجود دارد، میتوان شباهتهای بسیار زیادی را در عرفان عملی این دو منش عرفانی یافت. زیرا در هر کدام از این دو مکتب مراحل و شیوه هایی خاص برای سیروسلوک و رسیدن به یک هدف نهایی وجود دارد. اما وجود این شیوه ها و مراحل بدین معنی نیست که هر آنچه در آن مصداق عرفانی می آیدصرفا از ابداعات آن مسلک بوده و در دیگر نحله های عرفانی یافت نمی شود بلکه منظور اشاره به چهارچوبهای اساسی یک مسلک عرفانی است. اصول اساسی که شاکله یک مسلک عرفانی را میسازد ممکن است در دیگر نحله های عرفانی مشابه بیان شده باشد، اما با این تفاوت که در عرفان مورد نظر این اصول از ویژگیهای مهم و جداناشدنی به حساب می آیند. بنابراین هرچند دو عرفان مذکور دارای ویژگی های سیروسلوک خاص خود هستند، اما در بسیاری موارد این ویژگیها با یکدیگر قرابت تام دارند تا آنجا که میتوان برخی از آنها راکاملا با یکدیگر متناسب و یکسان دانست. در مقاله حاضر که هدف آن تطبیق برخی از مهمترین ویژگیهای سیروسلوک بین عرفان اسلامی و عرفان سرخپوستی میباشد، نتایج به دست آمده میتواند راهگشای تحقیقات بعدی در زمینه عرفان سرخپوستی و تطبیق آن با دیگر نحله های عرفانی باشد. این ویژگیها با تکیه بر آثار شیخ محمود شبستری در عرفان اسلامی که از مهمترین شارحان آثار ابنعربی میباشد، و نیز آموزه های کارلوس کاستاندا مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته است.

محمود شبستری، ابن عربی، کاستاندا، سیروسلوک، عرفان