لیلا رجائی - کارشناس ارشد بهداشت خانواده

هدف اصلی این مقاله، بررسی و مطالعه بهداشت روانی آسیب دیدگان و امدادگران در جریان وقوع سوانح، حوادث و بلایا و نیز ارائه راهکارهای مناسب جهت تامین سلامت روانی آنان میباشد. بهداشت روانی سوانح، دانشی است که برای کمک به آسیب دیدگان و مردم در معرض خطر و کمک به امدادگرانی که به یاری آنها می شتابند، شکل گرفته است تا خود را با شرایط غیر عادی ایجاد شده سازگار نمایند و بتوانند بر مشکلات روحی – روانی ایجاد شده غالب شوند تا نیز مانع بروز اختلالات رون شناختی در این افراد شوند. مطالعه واکنش های روان شناختی و نیازهای روحی – روانی آـسیب دیدگان و امدادگران ما را در این امریاری خواهد کرد. پس از وقوع بلایا، واکنش های روانشناختی مردم در مراحل مختلف ، متفاوت است. واکنش های روانی آسیب دیدگان را می تواندر 5 مرحله تقسیم بندی کرد: مرحله تماس – مرحله قهرمانگرایی – مرحله شادمانی – مرحله سرخوردگی و مرحله تجدید سازمان. این مراحل و حالات از هم جدا نیست و هر یک توجه خاص خود را می طلبد . آشنایی امدادگران و سمئولین ذیربط ازاین مراحل و نحوه برخورد صحیح با آسیب دیدگان باعث جلوگیری از بروز پیامدهای منفی روان شناختی در این افراد می شود. مطالعات نشان میدهد شابع ترین مشکلات مطرح شده توسط بازماندگان حوادث عبارت است از یادآوری مکرر، صحنه های حادثه در خواب یا بیداری، احساس ناامیدی و غمگینی، تحریک پذیری و عصبانیت ، نگرانی درمورد وضعیت جدید زندگی، وحشت به علل مختلف. شایع ترین نیازهای مطرح شدده از طرف بازماندگان عبارت است از : نیاز به دریافت اطلاعات صحیح درمورد حادثه، کمک های روحی – روانی ، شرکت کردن در امدادرسانی، دیدن جنازه توسط بستگان نزدیک، برگزاری مراسم عزاداری، عدم اجبار در ترک منطقه و اختیار در انتخاب محل سکونت، دور هم جمع شدن آشناسان و بستگان. جهت تامین سلامت روانی بازماندگان ، توجه به نیازهای آنها و انجام اقدامات جهت رفع مشکلات بازماندگان ضروری است. علاوه بر آسیب دیدگان منطقه، امدادگران نیز با استرسهای شدید ناشی از وقوع بلایا و سوانح مواجه هستند. عمده نیازهای امدادگران عبارت است از نیاز به آموزش های قبل از وقوع حوادث شامل آموزش نحوه برخورد با مصدومین و تریاژ ، کمک های اولیه، بهداشت روانی سوانح و نیز تامین تجهیزات امدادرسانی وهماهنگی های لازم درون و برون بخشی در امدادرسانی و درخواست حمایت بیشتر ازطرف مسئولین ذیربط. با مطالعه و شناخت بهداشت روانی سوانح وبلایا و آگاهی از مشکلات و نیازهای روحی - روانی آسیب دیدگان و امدادگران، باعث اعمال مدیریت امواد به نحوی مطلوب تر خواهد شد.