زهرا اختیاری - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

با نگاهی به اطلس جغرافیایی ایران گاه حسرت و افسوس پیش می آید و گاه به گذشته شکوهمند کشور خویش می بالیم. در این نقشه ها به نام سرزمین ها، شهرها و روستاهایی برمیخوریم که پیشینه ای توام با شکوه و عظمت دارد و گاه هم به نام هایی میرسیم که گرچه برخی زیبا هستند، اما اصیل و همراه با پشوانه فرهنگی و تاریخی نیستند. از جمله میتوان به نام روستای تاریخی زو zoaw]یا صالح آباد فعلی اشاره کرد. زو در جنوب شرقی روستای کلات، در غرب قلعه فرود (ورودی قلعه) و در حدود دو تا سه کیلومتری جاده گناباد به فردوس قرار دارد. در سالهای اخیر به سبب آگاهی نداشتن از معنای آن به صالح آباد تغییر نام داده است-گرچه هنوز هم مردم آن رابه همان نام کهن، زو zoaw] میخوانند- غافل از اینکه زو نام یکی از پادشاهان عاقل و عادل شاهنامه فردوسی است. نام او در اوستا به صورت  او و در فارسی به صورت زو یا زاب کوتاه شده است. با بررسی ریشه و معنای واژه زو در متون فارسی باستان و میانه و شاهنامه اهمیت و اصالت نام روستای زو نموده شده است.تغییر نامهایی از اینگونه از گذشته رایج بوده است؛ مثل تبدیل رزان و تون و ترشیز به نامهای جدید که اگر چه پشتوانه تاریخی ای که این مکانها در کتابهای جغرافیای قرنهای چهارم و پنجم دارند، از دست رفته است، به هر حال تغییر نامهای تاریخی از سر بی تامل یا ناآگاهی بوده است

روستای زو، روستای صالح آباد، زبان های کهن، فارسی امروز.