فاطمه کولیوند - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه
غلامرضا سالمیان - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه
فاطمه کلاهچیان - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی کرمانشاه

سورریالیسم مکتبی است که در قرن بیستم در فرانسه پدیدار شد. این مکتب دارای اصولی است که مهم ترین آن ها عبارت اند از: رویا و تخیل، نگارش خودکار، تصادف عینی، جنون و دیوانگی، امر شگفت و جادو و ... . هر چند این مکتب در اروپا مطرح شد، اما پیشتر در میان فرهنگ های دیگر نشانه هایی از آن دیده می شد. آثار عرفانی شرق از جمله عرفان ایران نمونه ای از آن است. می توان گفت نویسندگان متون صوفیه پیش از ظهور سورریالیسم در اروپا آثار ارزشمندی با ویژگی های سورریالیستی ارایه کرده اند. گاه بین این آثار و آثار سورریالیستی غرب، تفاوت های عمیقی وجود دارد که از اصالت سورریالیسم ایرانی حکایت می کند. مثنوی مولانا یکی از آثاری است که در کنار طرح اندیشه های سورریالیستی، در مواردی تفاوت های بارزی با شاخصه ها و مفاهیم این مکتب دارد و این مقاله سعی دارد به بررسی وجوه تشابه و تمایز مفاهیم مثنوی و سورریالیسم بپردازد. درواقع هرچند بین مثنوی و آثار سورریالیستی شباهت هایی دیده می شود اما تمایزاتی نیز وجود دارد که علاوه بر اثبات فرضیه تقدم و استقلال سورریالیسم ایرانی، در برخی موارد، دلایلی بر برتری آن ارایه می دهد؛ تمایزاتی که در حوزه تخیل، کرامت و جادو، حقیقت و واقعیت و اصالت مستی بروز یافته اند.

سورریالیسم, مثنوی, تخیل, حقیقت, رویکرد تطبیقی