راحله ابراهیمی - دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته اصلاح نباتات، گروه اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه.
مراد جعفری - دانشیار، گروه اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
مرتضی قدیم زاده - دانشیار، گروه اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
بابک عبدالهی مندولکانی - دانشیار، گروه اصلاح و بیوتکنولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه

گل میمونی بیابانی یک دارویی مهم متعلق به خانواده Scrophulariaceae است. تحقیقات نشان داده است که عصاره این گیاه دارای خواص ضد دیابتی و ضد سرطانی است. این گونه منبع با ارزشی از ترکیبات فعال بیولوژیکی مخصوصا گلیکوزیدهای ایروئیدی و فلاونوییدها است. سیستم ریشه مویین می­تواند برای تولید درون شیشه­ای ترکیبات با ارزش دارویی استفاده شود. در این تحقیق، ریشه­های مویین تراریخته در گل میمونی بیابانی بواسطه تلقیح با باکتری Agrobacterium rhizogenes سویه A13 تولید شدند. تاثیر ریزنمونه­های مختلف (گیاهچه بدون ریشه­چه، کوتیلدون و برگ) تهیه شده از گیاهچه­های درون شیشه­ای با سنین مختلف (10، 18، 25، 50 و 72 روزه) در 3 زمان مختلف تلقیح (5، 15 و 30 دقیقه) بر کارآیی القاء ریشه مویین مورد بررسی قرار گرفت. حداکثر تعداد ریشه­های مویین (33/22 ریشه در هر ریزنمونه) در ریزنمونه­های گیاهچه­ای 18 روزه تلقیح شده با باکتری به مدت 5 دقیقه حاصل شد. تایید تراریختی ریشه­های مویین بوسیله PCR با استفاده از آغازگرهای اختصاصی ژن­های rolA و rolB انجام گرفت. برای تعیین محیط کشت مناسب برای رشد بهینه ریشه­های مویین، دو لاین G و H در چهار محیط کشت مختلف(MS،MS  ½، B5 و PGoB) کشت شدند. نتایج نشان داد که MS بهترین محیط کشت برای افزایش زیست توده ریشه­های مویین است. لاین H بیشترین زیست­توده (33/16میلی­گرم در 30 میلی­لیتر محیط کشت) را بعد از 4 هفته کشت تولید کرد. سیستم ریشه مویین ایجاد شده در این مطالعه می­تواند برای بررسی تولید متابولیت­های مهم دارویی گل میمونی بیابانی استفاده گردد.

گل میمونی بیابانی, ریشه مویین تراریخته, ریزنمونه, محیط کشت