اسماعیل سنگاری - استادیار بخش تاریخ دانشگاه اصفهان
علیرضا کرباسی - کارشناس ارشد تاریخ ایران باستان، دانشگاه تهران.

بسیاری از واژه­هایی که در متون پهلوی به کار رفته­است، فارغ از معانی انتزاعی و نظری­شان، کارکردی عمل­گرایانه در صحنه اجتماعی ایران­ باستان داشته­اند. از مهم­ترین این واژه­ها، فره و خویشکاری می باشند که ارتباط نزدیکی با یکدیگر داشته و در معنای عملی خود، از کارکردی یکسان برخوردارند؛ متون پهلوی با تاکید بر دینکرد نشان می­دهند که این دو واژه نسبت مستقیمی با یکدیگر دارند. درواقع، خویشکاری در هر فرد ظرفیتی از فروغ ایزدی و روشنایی مطلق می­باشد که همان فره یزدانی ­است و به هر آفریده­ای به اندازه تاب و توان و انجام خویشکاری آفرینشی­او، اعطا می­گردد. این نور یا روشنایی، از بهترین نوع خویشکاری از سوی هر فردی حاصل می­شود که فرد در جایگاه خویش و در ساختار طبقاتی اش از بهترین کارکردها در جهت نیرومند­ساختن عوامل حیات و زندگی بهره می­برد و به موجودات مینوی مانندتر می­شود و بدین­ترتیب، شایسته لقب فره­مند می­گردد. شیوه پژوهش، توصیفی-تحلیلی­است و هدف­آن که با بررسی منابع دست اول پهلوی و مطابقت آن با ساختار اجتماعی ایران باستان انجام­شده، نشان دادن پیوند این دو مفهوم­است که در حقیقت، آمیزه­ای میان نظر و عمل در نزد فرزانگان ایران باستان بوده­است  تا از این­طریق بتوان بیشترین بازده و نتایج عینی را از فعالیت­های مردم در جهت پایداری و ثبات بنیان قدرت به­دست­آورد.

فره, خویشکاری, طبقه اجتماعی, نور ایزدی, آفرینش