شمس الدین نجمی - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان
فرهاد دشتکی نیا - استادیار گروه تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان
علی بازرگان هرندی - دانشجوی کارشناسی ارشد تاریخ دانشگاه شهید باهنر کرمان

  یکی از سفرنامه­های ناشناخته اواخر دوره ناصری سفرنامه­ای موسوم به سفرنامه کرمان است که در سال 1309 ه.ق. نوشته شده­است. این سفرنامه حاصل سفری ماموریتی است که نویسنده آن شرح سفرش را از تبریز تا کرمان به رشته تحریر درآورده­است. نویسنده سفرنامه که تاکنون ناشناخته مانده­بود، در مقاله حاضر شناسایی شده­است. این مقاله در پی معرفی این نسخه یکتا، شناسایی نویسنده آن و مقوله­بندی داده­های آن جهت شناسایی اطلاعات موجود در آن، برای تاریخ اجتماعی و اقتصادی اواخر عصر ناصری درباره برخی از شهرهای مهم این مسیر است. یافته­های ­­پژوهش نشان می­دهد نسخه سفرنامه، نسخه­ای منحصر به فرد است که نویسنده آن میرزا اسماعیل­خان بنان­السلطنه از کارکنان دستگاه عبدالحسین­میرزا فرمانفرما بوده­است؛ همچنین به نظر می­رسد که کاتب هم بنان­السلطنه بوده­است. داده­های سفرنامه برای شناخت تاریخ اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی اواخر دوره ناصری واجد اهمیت است و نیمی از این سفرنامه مربوط به ایالت اصفهان و مخصوصا شهر اصفهان است.

سفرنامه, اسماعیل خان بنان السلطنه, قاجاریه, تبریز, کرمان