مهدی حشمتی راد - کارشناس ارشد دانشگاه تهران،عضو هیات علمی دانشگاه خاتم الانبیا (ص)
ایمان دهقانی دهج - دانشجوی دکترای حقوق خصوصی، دانشگاه قم، قم، ایران

بر اساس کنوانسیون حقوق بین الملل دریاها، با رعایت مقررات این کنوانسیون، کشتی های کلیه دولت ها اعم از ساحلی یا بدون ساحل، از حق عبور بی ضرر در دریای سرزمینی بهره مند می باشند. حق عبور بی ضرر به معنی آزادی دریانوردی برای کشتی های سایر کشورها نمی باشد، بلکه استثنایی است بر حق حاکمیت دولت ساحلی و نوعی مصالحه در سطح بین المللی در امر کشتیرانی است که شرایط خاصی را می طلبد. بر اساس مفهوم مزبور، تمام کشتی های خارجی در مسیر بایستی با سرعت متداول کشتیرانی و به صورت پیوسته و مداوم حرکت نمایند. عبور کشتی های خارجی نباید برای صلح، آرامش، نظم عمومی و یا امنیت دولت ساحلی زیان آور باشد. هرگونه تهدید یا استفاده از زور علیه حاکمیت، تمامیت ارضی یا استقلال سیاسی دولت ساحلی و همچنین هر نوع تمرین با اسلحه در هر ابعادی (کوچک یا بزرگ)، ممنوع بوده و نقض عبور بی ضرر شناخته خواهد شد. در همین راستا پرواز، فرود یا جابجایی هر نوع هواپیما و هرگونه ادوات نظامی و همچنین هرگونه عملی که هدف از آن جمع آوری اطلاعات به زیان امور دفاعی یا امنیت دولت ساحلی باشد، ممنوع خواهد بود. بر اساس مفهوم مزبور، رفتار دولت ها در تعیین بی ضرر بودن عبور متفاوت می باشد.

عبور، عبور بی ضرر، دولت ساحلی، دریای سرزمینی