شهین خانی - هیات علمی دانشکده ی هنر دانشگاه شهید چمران اهواز- ایران

    الهه ها و نیروی مونث در اسطوره ها از جایگاه مهمی برخوردارند و در دهه های اخیر مورد توجه بسیاری از محققان بوده اند. یکی از تجلی های نیروی مونث،  الهه ی مادر یا  الهه ی زمین یا مادرکبیر است که در دورانی طولانی از زندگی بشر- احتمالا از عصر پارینه سنگی تا عصر مفرغ- برای مردم بسیاری از تمدن های قدیمی شناخته شده بود و به ویژه در دوره هایی که انسان به شدت به زمین وابسته بود ستایش می شد. الهه ی مادر یا الهه ی بزرگ، نه تنها مادر و زاینده هستی و نمودهای مختلف زندگی محسوب می شد؛ بلکه ستاننده زندگی و الهه ی مرگ نیز بود. او ایزدی به خود متکی و گاه ستم کار بود که خدای مرگ و جهان زیرین نیز محسوب می شد. بسیاری از مظاهر طبیعت مثل آب ها، کوه ها، گیاهان، حیوانات و... با او پیوسته بودند. در این گفتار کوشش شده تا با روش تحلیلی به اساسی ترین ویژگی های الهه ی مادر و یا به عبارت کلی نیروی مونث دست یابیم و با جمع آوری نمونه ها و مثال های مختلف از اساطیرکشورهای گوناگون به یک جمع بندی کامل برسیم. درمقدمه ضمن ذکر تاریخچه ای مختصر از نظریه های مهم مرتبط با نیروی مونث به بررسی کلیات، پیچیدگی ها و دوگانگی های این نیرو با ارائه ی نمونه های مشخص پرداخته ایم  و سپس به جلوه های گوناگون طبیعت که مونث محسوب می شوند اشاره کرده ایم.

الهه ی مادر, زمین مادر, مادرکبیر, نیروی مقدس زنانه, مادرسالاری