محمد رحمانی - دانشجوی دکترای زراعت دانشگاه گیلان
محسن زواره - عضو هیات علمی/ دانشگاه گیلان
آیدین حمیدی - استادیار موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال
گریت هوگنبوم - عضو هیات علمی

این پژوهش با هدف بررسی اثر دما و رقابت ناشی از تراکم در دوره های حساس رشد و نمو گیاه بر ترکیب نسبی اندازه بذر انجام شد. عملکرد بذر و نسبت اندازه های چهارگانه اصلی بذر در پاسخ به میانگین دمای روزانه و درجه روز رشد دریافتی بر پایه تابع مدل CERES، در مراحل مختلف نموی گیاه بررسی شدند. نتایج نشان داد که میانگین دمای بالاتر از 34 باعث کاهش تعداد بذر در بوته و افزایش نسبت بذرهای گرد به پهن در توده بذری شده است. به ازای هر یک درجه سلسیوس تغییر در میانگین بیشینه ی دمای دوره گرده افشانی از 34، سهم بذرهای پهن در توده بذر هیبرید 3/0±8/3 درصد تغییر کرد. کاهش دما در دوره رسیدگی فیزیولوژیک به کمتر از 13، سبب کاهش نسبت وزنی بذرهای گرد شد. با این حال، دما تاثیر معنی داری بر میانگین وزن هزار دانه توده بذر نداشت. افزایش رقابت، سبب کاهش اندازه و تعداد بذرها در بوته شد. رقابت بیشتر باعث افزایش نسبت وزنی بذرهای گرد به بذرهای پهن درشت شد. بیشترین سهم بذرهای پهن و کمترین افت بذری از تراکم 60 و 70 هزار بوته در هکتار به دست آمد. در کل، به نظر می رسد که برای افزایش نسبت بذر پهن در توده بذر هیبرید 704 لازم است مزرعه با تراکمی بین 60 تا 70 هزار بوته در هکتار و در زمانی کشت شود که گرده افشانی لاین ها با دماهای بیشینه ی کم تر از 34 همزمان گردد.

اندازه بذر, تراکم بوته, تاریخ کشت, گرده افشانی, CERES