زینب افشارپور - گروه آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
محمد عبدالحسینی - گروه مهندسی آب، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
عبدالرضا بهره مند - گروه آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

برای طراحی برخی از سازه های آبی مانند سدها، تجزیه و تحلیل چندمتغیره بر اساس متغیرهای دبی و حجم سیل مفید و کاربردی می باشد. با توجه به وابستگی میان متغیرهای سیل، لازم است تا این ویژگی در تحلیل همزمان پدیده مد نظر قرار گیرد. در این تحقیق برای تحلیل همزمان متغیرها و تعیین دوره بازگشت های توام از توابع کاپولا استفاده شد. همچنین حداکثر ارتفاع آب بالای سرریز و خطر سرریز کردن سد در دوره بازگشت های یک متغیره و دومتغیره با توجه به روندیابی مخزن مورد مقایسه قرار گرفت. برای این منظور از داده های رواناب ثبت شده در یک دوره آماری 40 ساله در ایستگاه هیدرومتری تمر واقع بر رودخانه گرگانرود در بالادست سد بوستان (گلستان 2) به همراه مشخصات فنی سد و مخزن آن استفاده شد. نتایج به دست آمده حاکی از مقادیر متفاوتی برای دبی و تراز آب بالای سرریز در دوره بازگشت های مختلف به دست آمده از دو شیوه تحلیل فراوانی یک متغیره و دو متغیره می باشد. تراز آب بالای سرریز متناظر با دبی اوج خروجی (روندیابی شده) بر اساس تحلیل یک متغیره برای دوره بازگشت 50 سال برابر 42/1 متر است. اما زمانی که از خروجی توابع کاپولا (دبی و حجم) جهت روندیابی مخزن استفاده شد، تراز آب بالای سرریز برای دوره بازگشت دو متغیره 50 ساله یا و و به ترتیب برابر 70/1 متر و 55/1 متر برآورد گردید. در تحلیل دو متغیره با در نظر گرفتن اثر متقابل وابستگی متغیرهای سیلاب، مقادیر دبی و حجم در دوره بازگشت مورد نظر تعیین می گردد که می تواند در طراحی یک سازه امن و مقرون بصرفه از اهمیت زیادی برخوردار باشد. همچنین در این تحقیق با تاکید بر طراحی مبتنی بر سیل طرح روندیابی شده، نشان داده شده است که سیل در دوره بازگشت های توام و روندیابی شده می تواند منجر به طراحی صحیح تر ابعاد سرریز شود.

واژه های کلیدی: تحلیل دو متغیره فراوانی سیل, کاپولا, دوره بازگشت دو متغیره, روندیابی مخزن