بنفشه یثربی - دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری
فرهاد نورمحمدی - کارشناس ارشد آبخیزداری، اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان ایلام
مجید صوفی - استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس
سیدحمیدرضا صادقی - دانشیار گروه مهندسی آبخیزداری، دانسکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دا

این تحقیق با توجه به وسعت و اهمیت فرسایش آبکندی در شهرستان دره شهر واقع در استان ایلام انجام شد. در این مطالعه با شناسائی مناطق آبکندی و طبقه بندی آن ها به سه دسته خطی، پنجه ای و جبهه ای، شش آبکند فعال از هر طبقه انتخاب گردید. ویژگی های حوزه زهکشی آبکندها شامل شیب و مساحت تعیین گردید. رابطه بین گسترش آبکندها و خصوصیات حوزه زهکشی آبکندها با استفاده از نمودار لگاریتمی بررسی گردید. رابطه بین شیب و مساحت زهکشی واقع در بالای پیشانی برای انواع مختلف آبکند تهیه شد. نتایج نشان داد که در آبکندهای پنجه ای رابطه توانی منفی بسیار قوی بین شیب و مساحت زهکش واقع در بالا دست پیشانی آبکندها بیان گر تاثیر روان آب سطحی در گسترش آبکندهای پنجه ای دراین منطقه از ایران است. برای آبکندهای خطی و جبههای رابطه توانی مثبت ولی با همبستگی پایین تری بین مساحت و شیب برقرار شده است که بیان گر تأثیر سایر فرآیندها نظیر تونلی شدن، پای پینگ و یا ریزش واریزه های بلوکی در فرسایش آبکندها است. رابطه مساحت – شیب برای آبکند های واقع در سازندهای مختلف نیز تهیه شده است. برای آبکندهای واقع در سازند سنگ آهک-شیل رابطه به دست آمده مؤید تأثیر روان آب سطحی بر گسترش فرسایش آبکندی می باشد. برای آبکندهای واقع در سازند سنگ آهک-گچساران و سنگ آهک-گچساران-کواترنر رابطه حاصل نشان دهنده تأثیر فرایندهایی غیر از روان آب سطحی در گسترش آبکندها می باشد.

گسترش آبکند، رابطه شیب-مساحت، دره شهر، استان ایلام