سمیه رحیمی کلده - دانشجوی سابق دکتری، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
احمد عاشوری - استاد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج
علیرضا بندانی - استاد، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران، کرج

زنبورهای پارازیتویید جنس تریکوگراما به دلیل کاربرد گسترده در برنامه های کنترل زیستی، از دهه های گذشته موضوع مورد مطالعه بسیاری از محققان است. یکی از نکاتی که همواره مورد توجه پژوهشگران، تولیدکنندگان و مصرف کنندگان این زنبورها بوده است، افزایش توانمندی زیستی گونه های این جنس در فرایند تولید و ذخیره سازی بشکل دیاپوز آن می باشد. عوامل محیطی و در راس آن ها دما همواره بر توانمندی زیستی حشرات در تمام مراحل زندگی تاثیرگذار است. در این تحقیق اثر سه دمای 10، 14 و 20 درجه سلسیوس بر نرخ خروج، نسبت جنسی، زادآوری و میزان تلفات مراحل مختلف رشدی Trichogramma brassicae Bezdenko (Hym: Trichogrammatidae) به منظور مطالعه نحوه پاسخ حشره در مقابله با سرما مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج این تحقیق، مرحله لاروی حساس ترین و مرحله پیش شفیرگی مقاوم ترین مراحل زندگی T. brassicae به دمای پایین است. بین نرخ خروج و میزان زادآوری زنبورهای پارازیتویید بالغ و دما رابطه مستقیم مشاهده شد. نسبت افراد ماده خارج شده تحت تاثیر قرارگیری در دماهای پایین قرار نگرفت. بنابراین زنبور T. brassicae را می توان با بهره گیری از سرمادهی به منظور ذخیره سازی-انبارداری وارد وقفه رشدی (دیاپوز-رکود رشدی) کرد. گرچه بروز پدیده دیاپوز بر اثر قرارگیری حشره در دماهای پایین با اثرات کاهنده بر توانمندی زیستی این پارازیتویید همراه است.

دما, دیاپوز, رکود رشدی, توانمندی زیستی, T. brassicae