حلیه حسینی - دانشجوی سابق کارشناسی ارشد، گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل
ناصر پنجه که - دانشیار، گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه زابل
حسین علایی - استادیار، گروه گیاه پزشکی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولی عصر(عج)، رفسنجان

تنش شوری یکی از مهم ترین فاکتورهای غیرزیستی است که میزان رشد و محصول­دهی را در بسیاری از گیاهان محدود می­نماید. شوری به علت تاثیر سوء روی گیاه میزبان باعث افزایش حساسیت میزبان، وقوع و توسعه بیماری های گیاهی می­شود. قارچ­ ریشه­ها قادرند که تحمل شوری برخی گیاهان را افزایش دهند. در این تحقیق تاثیر بیولوژیکی قارچ Glomus mosseae در کنترل بیماری بوته­میری خیار با عامل Pythium aphanidermatum مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین تاثیر غلظت­های مختلف شوری درحضور میکوریز بر میزان رشد، تغذیه گیاه و شدت بیماری­ بوته­میری خیار ارزیابی شد. نتایج نشان داد که قارچ G. mosseae به طور معنی داری (05/0p≤)  باعث کاهش شدت بیماری­ شد. میانگین شدت بیماری توسط بیمارگر 56 درصد بود، در حالی که در تیمارهای آغشته به میکوریز کاهشی تا 28 درصد نشان داد. علاوه بر این فاکتورهای رشدی گیاه از جمله طول ریشه و ارتفاع ساقه در تیمار­های آغشته به میکوریز در خاک شور در مقایسه با گیاهان غیرآغشته به میکوریز بیشتر بود که منجر به رشد بهتر گیاه و جذب مواد غذایی توسط ریشه ها گردید. با افزایش شوری، مقدار فسفر و پتاسیم به صورت معنی داری کاهش یافت درحالی که مقدار سدیم افزایش یافت، اما در تمامی سطوح شوری آزمایش شده مقدار فسفر و پتاسیم در گیاهان آغشته به میکوریز بیشتر از گیاهان غیرمیکوریزی بود ولی مقدار سدیم کمتر بود. این نتایج نشان داد که کلنیزاسیون G. mosseae در ریشه های گیاهچه خیار می تواند از اثرات مخرب شوری و بوته میری پیتیومی بکاهد.

Pythium aphanidermatum, تنش, تحمل شوری, میکوریز, همزیستی