معصومه مرادزاده - گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، پردیس دانشکده های فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
خسرو اشرفی - گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، پردیس دانشکده های فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
مجید شفیع پور مطلق - گروه مهندسی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، پردیس دانشکده های فنی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

زمینه و هدف: صنایع هیدروکربنی به دلیل ماهیت خاص فرایندی، منابع بالقوه انتشار ترکیبات آلی محسوب می شوند. این ترکیبات می توانند مستقیما یا با تولید ترکیبات ثانویه بر روی سلامتی افراد تاثی نامطلوب ایجاد نمایند. بنابراین شناسایی آنها گام مهمی در تدوین برنامه های کنترلی محسوب می شود. این مطالعه با هدف شناسایی نوع و میزان ترکیبات آلی فرار در منطقه پارس جنوبی صورت گرفت. روش بررسی: در این مطالعه مقطعی، فرایندهای صنعتی مستقر در منطقه بررسی و اطلاعات لازم برای تخمین انتشار ترکیبات آلی گردآوری شد. جرم انتشار یافته از هر یک از ترکیبات آلی فرار در یک دوره یکساله (میانگین 92 تا 93 ) برآورد و براساس سه معیار جرم منتشره، مخاطرات بهداشتی و پتانسیل تولید ازن یا واکنشگری، اولویت بندی شدند. یافته ها: نتایج این مطالعه نشان داد که بیشترین میزان انتشار از نشتی تجهیزات و تانک های ذخیره (64 درصد)، برج های خنک کننده (21 درصد ) و فلرینگ (11 درصد ) رخ داده است. 171 نوع ماده آلی از این فرایندها منتشر می شوند که بیشترین جرم انتشار یافته مربوط به پروپیلن (21 درصد) بود. آلکن ها بیشترین سهم را در کل جرم منتشره (41 درصد) و تولید ازن (78 درصد) داشتند. با وزن دهی فهرست مواد براساس سه معیار موردنظر، فرمالدهید مهمترین ماده آلی فرار منتشره بود و مهمترین واحدهای انتشار نیز واحدهای آلفین و آروماتیک بودند. نتیجه گیری: این روش می تواند ابزاری مفید برای شناسایی ترکیبات آلی موثر در چنین مناطقی باشد. در منطقه ارس جنوبی بهینه ترین استراتژی کنترلی، کنترل انتشار فرمالدیید از فرایندهای لفین و آروماتیک است. کنترل منابع انتشار پروپلین، اتیلن و بوتیلن در اولویت بعد قرار دارد.

صنایع هیدروکربنی، فهرست انتشار، ترکیبات آلی فرار، معیار واکنشگری، حد مواجه شغلی