مرتضی فلاح - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد
راضیه آران - کارشناسی ارشد گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه یزد

داستان لیلی و مجنون، در ادبیات غنایی از دیرباز از جمله موفق ترین آثار ادب فارسی به حساب می آید. داستانی که مورد توجه بسیاری از نویسندگان و شعرا قرار گرفته است؛ نظامی گنجوی در قرن ششم با بهره گیری از منابع عربی، منظومه لیلی و مجنون را سرود؛ بعد از نظامی شاعرانی چون امیرخسرو دهلوی، جامی، وحشی، مکتبی شیرازی و دیگران به نظیره گویی پرداخته-اند، همچنین این داستان از جمله داستان هایی است که قابلیت برداشت های عرفانی دارد. مکتبی شیرازی از شاعران مشهور اواخر قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری قمری یعنی اواخر دوره تیموریان و اوایل دوره صفویان است، هم زمان با ظهور شاه اسماعیل و تاسیس سلسله صفوی مکتبی از جمله معروف ترین شاعرانی است که از نظامی تقلید و پیروی کرده است؛ وی پیشه مکتب داری داشت و مشهور است که مکتب او در مسجد جامع معروف به مسجد بردی واقع در محله قصرالدشت کنونی شیراز دائر بود، و مدفن او هم در همانجاست، منظومه لیلی و مجنون وی نیز در میان دیگر منظومه هایی که نظیره ای از نظامی اند، از جمله بهترین و موفق ترین منظومه هاست و به سبب تازگی هایی که دارد از دیرباز شهرت یافته و دست به دست گشته است. شهرت او به خاطر سرودن مثنوی لیلی و مجنون است. این منظومه در 2160 بیت و بحر هزج-همان بحری که نظامی، لیلی و مجنون خود را سرود- با لطف و سادگی بی نظیری در سال 895ق. سروده شده است. در پژوهش حاضر که با روش کتابخانه ای و تحلیلی-توصیفی تدوین شده، ضمن معرفی و شرح زندگانی مکتبی شیرازی و منظومه لیلی و مجنون وی به خلاصه داستان منظومه و اصل و منشا آن نیز پرداخته شده است.

مکتبی شیرازی، لیلی، مجنون، اصل و منشا لیلی و مجنون