غلامرضا میری - استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، زاهدان، ایران
محمود سعیدی مهر - دانشجوی دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، زاهدان،ایران.
محمد پودینه - دانشجوی دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان، دانشکده علوم انسانی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، زاهدان،ایران.

سیستان به دلیل موقعیت جغرافیایی ویژه همواره مواجه با پدیده خشکسالی بوده است. بر اثر خشکسالیهای اخیر، تالاب هامون که حیات دشت سیستان به آن وابسته است، خشک شده و کلیه کارکردهای آن ازبین رفته است و منجر به بیکاری، مهاجرت شدید و خالی از سکنه شدن یا کاهش جمعیت شماری از شهرهای سیستان ازجمله زابل، زهک و محمدآباد شده است.هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل اثرات اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی خشکسالی های منطقه سیستان بر شهرهای منطقه است. روش تحقیق تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و میدانی است. جهت انجام تجزیه و تحلیل اطلاعات از نرمافزار SPSS استفاده شده است. نتایج نشان می دهد، در تمام شاخصهای مطرحشده در ابعاد (اقتصادی-اجتماعی و زیست محیطی)، میانگین بهدستآمده بالاتر از حد میانه عدد 3 است. درواقع نتایج گویای اثرات بسیار نامطلوب اجتماعی- اقتصادی و زیست محیطی خشکسالی در شهرهای منطقه سیستان است. همچنین در ادامه، برای تحلیل داده ها در دو وضعیت قبل و بعد از خشکسالی در شهرهای منطقه سیستان و اختلاف تغییراتی که برای آنها در ابعاد مختلف اتفاق افتاده، از آزمون ویلکاکسون در نرم افزار SPSS استفاده شده است. میزان Z به دست آمده اختلافی معنیدار در همه ابعاد را نشان میدهد که در این بین سطح اثرات اقتصادی-اجتماعی و زیستمحیطی با میزان Z، 0/004، بیشترین اختلاف دو دوره را نشان میدهد. همچنین با توجه به مقادیر p-value، میتوان نتیجه گرفت که فرض خنثی درباره پرسشها رد شده است. درواقع بیشترین پاسخگویی در گزینه های زیاد و خیلی زیاد است. در نهایت، ازمیان اثرات اقتصادی-اجتماعی و زیست محیطی خشکسالیها در سه شهر (زابل، زهک، محمدآباد)، در سه حالت کاهشی، افزایشی و بدون تغییر بررسی شده است. نتایج نشان داد، وضعیت نامطلوب اقتصادی و اجتماعی و زیست محیطی شهرهای سیستان (زابل، زهک، محمدآباد)، نسبتبه دوره قبل از خشکسالی بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است، درواقع در تمام شهرهای مورد مطالعه وضعیت متغیرهای مطرحشده پس از خشکسالی اثرات منفی داشته است.

خشکسالی، اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی، شهرهای سیستان.