فائزه کارگر - کارشناس ارشد آب و هواشناسی دانشگاه یزد
غلامعلی مظفری - دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه یزد
احمد مزیدی - دانشیار گروه جغرافیا دانشگاه یزد

گندم از مهمترین محصولات استراتژیک در سطح جهانی می باشد و در ایران بخش وسیعی از اراضی کشاورزی به کشت این محصول اختصاص دارد. عوامل محیطی زیادی بر کمیت و کیفیت میزان تولید گندم موثر است که میتوان به وجود انواع آفات و بیماریها، وضعیت اقلیمی مانند دما، نور و رطوبت نسبی اشاره نمود. در این پژوهش آفت سن گندم به عنوان عامل محیطی و فعالیت لکه های خورشیدی به عنوان عامل بیرونی انتخاب گردید. آمار مربوط به میزان تولید گندم و سطح مبارزه با آفت سن گندم استان فارس، از سال زراعی 1369-70 تا 1392-93 از سازمان جهاد کشاورزی استان فارس تهیه شد. آمار لکه های خورشیدی نیز برای هماهنگ بودن با آمار میزان تولید گندم و سطح مبارزه با آفت از سال زراعی مربوطه توسط اداره دولتی هواشناسی استرالیا استخراج و محاسبه گردید و با استفاده از روش ضریب همبستگی پیرسون، روابط بین میزان تولید گندم و سطح مبارزه با آفت سن گندم با لکه های خورشیدی، مورد بررسی قرار گرفت. مقدار سطح معنادار به دست آمده بین تولید گندم آبی و تعداد لکه های خورشیدی، برابر با 0/539، مقدار سطح معنادار بین تولید گندم دیم و لکه های خورشیدی برابر با 0/855، سطح معنادار به دست آمده بین عملکرد گندم آبی و تعداد لکه های خورشیدی برابر با 0/213 و سطح معناداری بین عملکرد گندم دیم و لکه های خورشیدی برابر با 0/485 گردیده است. در همه روابط پیش گفته، مقدار ضریب همبستگی منفی به دست آمد. مقدار ضریب همبستگی بین سطح مبارزه با آفت سن گندم و لکه های خورشیدی برابر با 0/183 میباشد و سطح معنادار نیز، مقدار 0/392 حاصل شد. از این رو بین سطح مبارزه با آفت سن گندم و لکه های خورشیدی ارتباطی شکل نگرفته و همبستگی مستقیم برقرار گشته است.

گندم آبی، گندم دیم، سن گندم، تعداد لکه های خورشیدی، استان فارس.