میلاد خیری - کارشناسی ارشد مهندسی عمران آب و سازه های هیدرولیکی، گروه عمران، واحد پارس آباد مغان، دانشگاه آزاد اسلامی، پارس آباد مغان، ایران
محمدنبی جلالی - کارشناسی ارشد مهندسی منابع آب، دانشگاه علوم و تحقیقات تهران

ذخیرهسازی آب در دشتهای آبرفتی و آبخوانها از طریق تغذیه مصنوعی با استفاده از پخش سیلاب نه تنها گامی موثر در جهت استفاده بهینه از نزولات جوی برای جبران افت ناشی از بهره برداری منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از خسارت سیل در پایین دست بوده، بلکه تدبیری مفید برای مشکل خشکسالی و کاهش آثار زیانبار آن میباشد. در این پژوهش، یک سری طرحهای کنترل سیلاب در قالب احداث حوضچه های تغذیه مصنوعی، ترکینست (گوراب)، ایجاد خاکریزهای هلالی، کانالهای غلام گردشی و کانالهای پخش سیلاب با خطوط تراز مورد ارزیابی قرار گرفتند. بر اساس بررسیهای بهعمل آمده، هر یک از سیستم های تغذیه مصنوعی اجرا شده دارای یک ویژگیهای مثبت و یا منفی میباشند. در روشهای حوضچه و ترکینست سطح کمتری را اشغال می نمایند ولی نشست رسوبات بر روی سطح نفوذ و کاهش شدید نفوذپذیری وجود دارد. در روش پخش سیلاب با استفاده از کانالهای روی خطوط تراز امکان نفوذ حجم قابل توجهی آب قبل تبخیر بوده، روند کاهش نفوذپذیری بسیار کندتر میباشد و علاوه بر قابل استفاده بودن عرصه پخش، بخشی از نیاز آبی گیاهان مستقر در عرصه پخش نیز تامین میگردد. در سیستم غلام گردشی به علت جاری بودن آب در کانال های نفوذ؛ حجم رسوبات ته نشست در سطح نفوذ کمتر از سایر روشها می باشد ولی به علت کمتر بودن سطح نفوذ حجم کمتری از آب را میتوان نفوذ داد. با توجه به نتایج حاصل اطلاعات چاه های پیزومتری واقع در دشت؛ روند تغییرات ارتفاع سطح ایستابی چاه های متاثر از تاسیسات تغذیه مصنوعی و چاه های شاهد قبل از احداث تاسیسات تغذیه مصنوعی تقریبا یکسان است، در حالیکه بعد از احداث تاسیسات تغذیه مصنوعی تراز سفره آبزیرزمینی حدود 1/5 متر افزایش داشته است.

تغذیه مصنوعی، مهار سیلاب، رسوب، تراز ایستایی