اکرم بند علی شمشکی - کارشناسی ارشد الهیات دانشگاه اصفهان

پیدایش غلو و گروه ھایی با نام غالی از زیان بارترین جریانات و انحرافات درونی شیعه بوده و در چھره تشیع و انزوای مکتب اھل بیت تاثیر به سزایی داشت. سخنان و رفتارھای غالیان نه تنھا نزد برخی از افراد کم ظرفیت موجب خدشه دار شدن چھره ی ائمه و شیعیان شده بود، بلکه برخی را بر آن داشت که به بھانه جلوگیری از سوء استفاده آنھا از بیان مبانی تشیع معتدل نیز خودداری کنند. به قول شھرستانی غالیه، طایفه ای از اھل شقاوت و حرمان از رحمت که در حق ائمه خود به حدی غلو کردند که آنھا را از دایره یمخلوقیت بیرون برده و به سراپرده الاھیت می رسانند. و گاھی ائمه را از نھایت گمراھی خود تشبیه به ذات مقدس الھی کردند. و غالیان گروه ھایی ھستند که درباره ی سران و پیشوایان خود اختلاف دارند. و اگر کسی سخن خود را از حد بگذرانند و از مرز آن تجاوز کند، گفته می شود که او در سخن خود غلو کرده است. ھمان گونه که اھل کتاب وقتی سخن از حد گذرانده و درباره ی عیسی (ع) به گزافه گویی پرداختند، خداوند خطاب به آنھا می گوید یا اھل الکتاب لا تغلو فی دینکم... (نساء / 171). و غالیان در ھر یک از شریعت ھای یھود، مسیحیت، مجوس، اسلام وجود دارند. و به دسته ھای بسیار تقسیم می شوند. ولی در میان اھل ذمه نصارا و در میان مسلمانان شیعه بیشترین غالی را داشته اند. غالب غلاه در عقیده مشترکند و در حقیقت یک فرقه بیش نیستند که با نام ھای مختلف در کتاب تاریخ و فرق ذکر شده اند. تقریبا تمام فرق شیعی جزء اثنی عشریه، زیدیه و بعضی از اسماعیلیه از غلاه به شمار می روند. و نسبت ھایی که فرق غلاه به ائمه و پیشوایان خود می دھند و آن گونه که منابع تاریخی و کلامی واھی می دھد ھم امامان از غالیان تبری جستند و ھم عالمان بزرگوار شیعه به نفی عقاید این طایفه پرداختند. و از طرف دیگر مسلمانان و حتی فرق شیعه میانه رو شده است و اکثر فرق اسلامی غلاه را به سخنان کفر آمیز از دین اسلام بیرون می دانند.

آموزه ها، انگاره ها، جریان غلو، غالیان، تفکر شیعه