طیبه رضایی - کارشناس ارشد پرستاری داخلی جراحی، مجتمع آموزش عالی سلامت مرند، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، آذربایجان شرقی، ایران.
علی اکبر شیرگول - مجتمع آموزش عالی سلامت مرند، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، آذربایجان شرقی، ایران
صمد طاهری - پزشک عمومی، ریاست شبکه بهداشت و درمان مرند دانشگاه علوم پزشکی تبریز، آذربایجان شرقی، ایران
غلامرضا کیانیان - پزشک عمومی، دبیر شورای پژوهشی مجتمع آموزش عالی سلامت مرند دانشگاه علوم پزشکی تبریز، آذربایجان شرقی، ایران

زمینه و هدف: ایران به عنوان یک از کشورهای درحال توسعه، از مستعدترین مناطق جغرافیایی برای حوادث غیرمترقبه محسوب و جز 10 کشور بلاخیز دنیا میباشد. 90 درصد از جمعیت آن در معرض بلایای طبیعی میباشند. شهرستان مرند و حومه آن نیز به لحاظ شرایط جغرافیایی و ارزیابی های انجام گرفته توسط کارشناسان جزو مناطقی است که میتواند در معرض بلایای طبیعی ازجمله زلزله و سیل قرار گیرد. نظام سلامت به عنوان متولی اصلی تامین، حفظ و ارتقای سلامت جامعه طی مهرومومهای اخیر توجه ویژهای به پیشگیری و آمادگی در برابر مخاطرات طبیعی با تاکید بر نقش مردم محوری داشته است. لذا با تاکید بر این برنامه واحد مدیریت خطر حوادث و بلایا شبکه بهداشت و درمان مرند در سال 97، میزان آموزه های لازم و آمادگی خانوار در برابر بلایا را ارزیابی و تحلیل نمود.روش کار:این مطالعه یک پژوهش توصیفی - تحلیلی است. نمونه پژوهش خانوارهای تحت پوشش مراکز سلامت در شهرستان مرند بودند. کلیه مراکز بهداشتی شهرستان مرند، در طی 6 ماهه اول 97، با روش نمونه گیری در دسترس، در ابتدا میزان آمادگی خانوارها را در برابر حوادث و بلایا ارزیابی، سپس برنامه آموزشی لازم را اجرا و درنهایت میزان آمادگی خانوارها را در 6 ماهه دوم ارزیابی نمودند.یافته ها: تعداد کل خانوارهای تحت پوشش، 77564 نفر بود، که از این میزان 20138 نفر )%25/96(، ازنظر آمادگی در بلایا ارزیابی شدند. 19167 نفر )%24/7( تحت برنامه های آموزشی ازجمله کلاس، تمرین عملی، مانور، پرسش و پاسخ و...‎قرار گرفتند. در نهایت میزان آمادگی این خانوارها در برابر بلایا ارزیابی و متوسط ارتقای میزان آمادگی خانوارهای ارزیابی شده در شهرستان مرند %17/59 برآورد گردید.نتیجه گیری:با توجه به اهمیت مدیریت خطر حوادث و بلای با رویکرد مردم محوری، در جهت کاهش خسارات مالی و جانی، آمادگی در برابر بحران یکی نیازهای اصلی مردم به شمار میرود. در این راستا انجام ارزیابی های اولیه از میزان آمادگی و آگاهی خانوارها جهت مشخص نمودن نقاط ضعف و قوت آنها ضروری به نظر میرسد. با مشخص نمودن نقاط ضعف میتوان احساس نیاز به آموزش در خانوارها را ایجاد و با توجه به این نیاز آموزشهای لازم در جهت مقابله و آمادگی حوادث و بلایا داده شود. همچنین انجام مانورها و تمرینهای عملی، فیلمهای نمایشی و جلسات پرسش و پاسخ در گروه های مختلف )بزرگسالان، دانش آموزان و کودکان( با اولویت مخاطرات بررسی شده در آن منطقه میتواند در ارتقای آمادگی خانوارها بسیار مفید باشد.

حوادث و بلایا، آمادگی در بلایا، مدیریت حوادث و بلایا