زهرا خجسته فرد - دانشجوی کارشناسی ارشد مامایی، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
ناهید گلمکانی - استادیار گروه مامایی، مرکز تحقیقات مراقبت های پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
سید رضا مظلوم - مربی گروه آموزش پرستاری، دانشکده پرستاری و مامایی، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.
شکوه سادات حامدی - متخصص داروسازی سنتی، دانشکده طب سنتی و مکمل، دانشگاه علوم پزشکی مشهد، مشهد، ایران.

مقدمه: خونریزی پس از زایمان، یک وضعیت اورژانسی مامایی و یکی از شایع ترین علل مرگ و میر مادران در سراسر جهان می باشد که پیشگیری از آن می تواند بر کاهش مرگ و میر و عوارض تاثیرگذار باشد. یکی از گیاهانی که در طب سنتی به عنوان بندآورنده خونریزی به آن اشاره شده است، بارهنگ می باشد. مطالعه حاضر با هدف تاثیر شیاف رکتال بارهنگ بر میزان خونریزی پس از زایمان زنان در معرض خطر خونریزی انجام شد. روش کار: این مطالعه کارآزمایی بالینی تصادفی یک سوکور در سال 1397 بر روی 70 زن باردار واجد شرایط پژوهش مراجعه کننده جهت زایمان واژینال به بیمارستان ام البنین (س) شهرستان مشهد انجام شد. در این مطالعه، واحدهای پژوهش شامل زنان پرخطر زایمان کرده بودند که طبق نوموگرام پیشگویی احتمال خونریزی پس از زایمان، نمره مساوی یا بیشتر از 10 را کسب کرده بودند. افراد به طور تصادفی در دو گروه 35 نفری بارهنگ و کنترل قرار گرفتند. در هر دو گروه بعد از تولد نوزاد، اقدامات مطابق روتین بیمارستان و انفوزیون 30 واحد اکسی توسین در هزار سی سی کریستالوئید صورت گرفت. در گروه مداخله، بلافاصله پس از خروج جفت و پرده های جنینی و ماساژ رحمی، اولین دوز شیاف رکتال بارهنگ 120 میلی­گرمی و سپس دوزهای بعدی با فاصله هر نیم ساعت تا 5 دوز توسط پژوهشگر قرار داده شد. میزان خونریزی پس از زایمان با استفاده از توزین کیسه جمع آوری خون و پد به مدت 4 ساعت پس از زایمان، توسط پژوهشگر اندازه گیری و ثبت شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS (نسخه 16) و آزمون های تی مستقل، من ویتنی و کای­اسکوئر انجام گرفت. میزان p کمتر از 05/0 معنی دار در نظر گرفته شد. یافته ها: میانگین خونریزی در پایان 4 ساعت اول پس از زایمان در گروه کنترل 2/11±2/306 سی­سی و در گروه بارهنگ 2/14±3/253 سی­سی بود که بین دو گروه اختلاف آماری معنی داری وجود داشت (001/0=p). نتیجه گیری: شیاف رکتال بارهنگ می تواند به عنوان یک داروی موثر بر کاهش میزان خونریزی بعد از زایمان در زنان در معرض خطر خونریزی توصیه شود و می توان از آن به عنوان یک روش کمکی در کاهش خونریزی در زنان در معرض خونریزی بعد از زایمان استفاده نمود.

بارهنگ, خونریزی پس از زایمان, شیاف رکتال, فاکتور خطر