محمود محمدی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی شهرکرد

سابقه و هدف: لوبیا یکی از حبوبات تثبیت کننده نیتروژن می باشد. اثرات ساده و متقابل میکروارگانیسم ها بخصوص قارچ های میکوریزی، ریزجانداران حل کننده فسفات و روی و باکتری های ریزوبیومی می تواند نقش بسیار موثری بر جذب عناصرغذائی، ارتفاع گیاه، تعداد شاخه، جوانه زنی، رشد گیاه، گره بندی، تثبیت زیستی نیتروژن، کلونیزاسیون ریشه و عملکرد گیاهان مختلف داشته باشد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر مصرف تیمارهای زیستی فسفاتی، نیتروژنی و روی بر خصوصیات ظاهری رشد، گره زایی، تثبیت زیستی نیتروژن و کلونیزاسیون ریشه ای در دو رقم لوبیا چیتی انجام شد. مواد و روش ها: این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری کاملا تصادفی با سه تکراراجرا شد. تیمارهای این آزمایش شامل دو رقم لوبیا چیتی (تلاش و صدری)، چهار سطح فسفر (P0: شاهد،P1: مصرف سوپر فسفات تریپل براساس آزمون خاک، P2: مصرف کود زیستی فسفاتی (شامل مایه تلقیح حاوی باکتری حل کننده فسفات از جنسAzotobacter chroococcum strain 5 و مخلوط قارچ های میکوریزی از جنس Clariodeoglumus etunicatum ، Rhizophagus intraradices و Funneliformiss mosseae) و سوپر فسفات تریپل به میزان 50 درصد توصیه بر اساس آزمون خاک و P3: کود زیستی فسفاتی)، سه سطح نیتروژن (N0: شاهد، :N1مصرف کود اوره و :N2مصرف مایه تلقیح ریزوبیومی( Rhizobium legominosarium bv. phaseoli strain 133-136-111)) و سه سطح روی (Zn0: شاهد، Zn1: مصرف 50 کیلوگرم در هکتار سولفات روی و Zn2: کود زیستی روی حاوی باکتری هایی از جنس Pseudomonas aeuroginosa strain MPFM و fluorescens strain 187 Pseudomonas) بود. صفات اندازه گیری شده شامل خصوصیات ظاهری رشد، گره زایی، تعداد گره، تثبیت زیستی نیتروژن و کلونیزاسیون ریشه بود. یافته ها: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد اثر رقم، تیمار فسفری، نیتروژنی و روی بر صفات مورد مطالعه معنی دار شد. بیشترین مقادیر این صفات از رقم صدری، تیمارهای زیستی P2، P3، N2 و Zn2 بدست آمد. در بین اثرات متقایل دو گانه بیشترین صفات مطالعه شده از تیمارهای ترکیبی P2Zn2، P2N2 و N2Zn2 حاصل شد. مایه زنی همزمان لوبیا با ترکیب قارچ میکوریزی و باکتری Azotobacter ، Rhizobium legominosarium و Pseudomonas به طور معنی داری وزن تر گیاه و تعداد گره در بوته را افزایش داد. تاثیر اثرات متقابل سه گانه تنها بر وزن تر و تعداد گره معنی دار شد. حداکثر مقدار وزن تر گیاه (3/45 گرم در گلدان) از تیمار ترکیبی P2N2Zn1 و حداکثر تعداد گره در بوته (28 عدد) از تیمار P3N2Zn2 حاصل شد. با وجود معنی دار نشدن اثرات متقابل تیمارهای سه گانه حداکثر درجه بندی گره، درصد کلونیزاسیون ریشه و تثبیت زیستی نیتروژن به ترتیب به میزان 16/4، 9/44 درصد و 4/64 کیلوگرم در هکتار از تیمار P3N2Zn2 حاصل شد. همچنین بیشترین میزان وزن خشک گیاه، تعداد بوته جوانه زده شده و سرعت سبز شدن به ترتیب به میزان 5/22 گرم در گلدان، 3/4 بوته در گلدان و 54/0 بوته در روز از از تیمارهای ترکیبی P2N2Zn2 و P2N2Zn3 بدست آمد. نتیجه گیری: حداکثر صفات بررسی شده از تیمارهای زیستی P2، P3، N2 و Zn2 حاصل شد که نشان دهنده نقش موثر قارچ های میکوریزی، باکتری های حل کننده فسفات، روی و تثبیت کننده نیتروژن در افزایش خصوصیات ظاهری رشد، وزن تر و خشک گیاه، گره زایی، کلونیزاسیون ریشه، تثبیت زیستی نیتروژن و کاهش مصرف کودهای فسفره و نیتروژنه می باشد. با مصرف تیمارهای تلفیقی دو گانه و سه گانه تیمارهای زیستی فسفاتی، نیتروژنی و روی صفات بررسی شده افزایش یافت. جهت افزایش خصوصیات ظاهری رشد، گره زایی و دیگرصفات بررسی شده در این آزمایش مصرف تلفیقی تیمارهای زیستی فسفاتی، نیتروژنی و روی (تیمار P2N2Zn2) توصیه می شود.

واژه های کلیدی: سرعت رشد, گره, کلونیزاسیون, میکوریزا, وزن خشک