محسن ساسانی - گروه گیاهپزشکی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
مسعود احمدزاده - گروه گیاهپزشکی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران

قارچ Fusarium pseudograminearum از مهمترین بیمارگرهای گندم است که در مراحل ابتدایی رشد و نمو گندم به آن حمله کرده و موجب پوسیدگی بذر، مرگ گیاهچه، پوسیدگی طوقه و ریشه و درنهایت مرگ گیاه میشود. در صورت مساعد بودن شرایط محیطی و وجود رطوبت کافی در محیط، خسارت بیماری قابل توجه خواهد بود. لذا، با توجه به اهمیت استراتژیک گندم در کشور و پایین بودن متوسط عملکرد گندم در ایران در مقایسه با میانگین جهانی، این تحقیق باهدف ارزیابی اثر بیوکنترلی پرایم بذر با باکتری Bacillus subtilis UTB96 بر قارچ Fusarium pseudograminearum و همچنین تاثیر بر بهبود شاخصهای رشدی گندم انجام شد. نتایج نشان داد که باکتری اثر بازدارندگی بر رشد بیمارگر قارچی در شرایط آزمایشگاه را داشته؛ که به ترتیب درصد بازدارندگی از رشد بیمارگر در آزمون کشت متقابل و متابولیکهای فرار 50 و60 درصد بود. باکتری قادر به تولید هورمون اکسین، سیدروفور، تثبیت نیتروژن و همچنین تولید آنزیمACC deaminase تحت شرایط آزمایشگاه است. همچنین بیوپرایم بذر سبب افزایش جوانه زنی بذور گندم به میزان 33 درصد در مقایسه با تیمارهای شاهد گردید. در شرایط گلخانه ای بیوپرایم بذر با باکتری موجب کنترل 72 درصدی بیماری طوقه و ریشه گندم در مقایسه با تیمار شاهد شد. همچنین بیوپرایم بذر سبب افزایش وزن خشک ریشه و شاخص سطح برگ گندم به ترتیب به میزان 37 و 15 درصد در مقایسه با تیمار شاهد پس از گذشت 90 روز از کشت گندم در شرایط گلخانه شد. با توجه به نتایج آزمایشگاهی و گلخانه ای به دست آمده در این تحقیق میتوان گفت که بیوپرایم بذر با باکتری Bacillus subtilis UTB96 علاوه بر توانایی بالا در کنترل بیمارگر F.pseudograminearum میتواند سبب بهبود رشد و عملکرد گیاه گندم گردد. لذا کاربرد این تکنیک در شرایط مزرعه میتواند بهعنوان راهکاری مناسب جهت کنترل بیماری طوقه و ریشه و افزایش عملکرد گندم موردتوجه قرار گیرد.