زهرا میرسلیمانی - بخش گیاهپزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز
رضا مستوفی زاده قلمفرسا - بخش گیاهپزشکی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز

بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه مهمترین بیماری درختان پسته در ایران محسوب میشود. یکی از عوامل اصلی این بیماری Phytophthora pistaciae است. تشخیص سریع و آسان اینگونه ی تکاملی که با برخی گونه های نزدیک همگرایی ریخت شناختی دارد، بدون نیاز به روشهای تشخیص مولکولی حائز اهمیت است. دامنه ی میزبانی اینگونه محدود به پسته نیست و برخی گیاهان مانند باقلا، میزبان آزمایشگاهی آن محسوب میشوند. در این بررسی گیاهچه های چهار رقم باقلا (برکت، محلی ایلام، خوزستان و محلی فارس) با جدایه های مختلف P. pistaciae، سایر گونه های فیتوفتورای مولد پوسیدگی طوقه و ریشهی پسته، گونه های تکاملی نزدیک به این گونه و همینطور نمایندگانی از سایر گونه های متعلق به تبارهای دهگانه درخت فیلوژنتیکی فیتوفتورا مایه زنی شد. ردیابی P. pistaciae در بافتهای آلوده با استفاده از آغازگرهای اختصاصی انجام شد. کلیه ی جدایه های P. pistaciae روی چهار رقم باقلا ایجاد پوسیدگی ریشه و طوقه کردند. هیچیک از گونه های عامل گموز در باغات پسته ایران شامل P. citrophthora، P. parsiana sensu lato، P. melonis، P. drechsleri و P. cryptogea روی گیاهچه های باقلا علائمی ایجاد نکردند. همچنین گونه های P. citricola، P. citrophthora و P. capsici عامل مولد شانکر در تنه و شاخهی درختان پسته در سایر نقاط دنیا روی گیاهچه های باقلا بیماریزا نبودند. جدایه های P. cambivora و P. cinamomi که در تبار 7 درخت فیلوژنتیکی فیتوفتورا در کنار P. pistaciae هستند نیز علائم بیماری را در گیاهچه های باقلا ایجاد نکردند. ازاینرو گیاهچه ی باقلا به عنوان گیاه نموده ساز (محک) برای شناسایی P. pistaciae از سایر گونه های عامل گموز و گونه های نزدیک به آن معرفی میشود.